Wat als je eigen leven helemaal verdwijnt voor dat van je moeder?
Tessa: "In het begin had ik totaal geen moeite met mijn moeder een beetje helpen. Ze was toen 78 en begon met haar gezondheid te sukkelen. Nadat mijn vader wegviel, leek het mijn zus en mij de normaalste zaak van de wereld om haar te ondersteunen met boodschappen, de administratie en het huishouden. Dit was in de tijd dat mijn moeder nog kon lachen, belangstelling had voor anderen en een bezoek gewoon gezellig kon zijn. Ik keek er altijd best naar uit.
Dat bleef niet zo, ze moest fysiek steeds meer inleveren. Dat was zielig en frustrerend voor haar, mijn zus haakte af na de eerste keer dat ze ma's billen moest schoonpoetsen na een ongelukje. 'Dit kan ik niet en dit wil ik niet,' zei ze en kwam daarna eigenlijk alleen nog maar op beleefdheidsbezoek. Ik wilde en kon mama niet in de steek laten en maakte het aftakelingsproces van dichterbij mee.
'Het moet vreselijk voor haar zijn om steeds meer hulp nodig te hebben'
Het verliezen van steeds meer zelfstandigheid viel mijn moeder zwaar en dat begrijp ik heel goed. Het moet vreselijk zijn voor iemand die altijd zo onafhankelijk was als zij, om steeds meer terug te moeten vallen op anderen. Ze ging daar echter niet handig mee om. Omdat ze boos was op zichzelf dat ze dingen niet kon, reageerde ze niet altijd even chic op degenen die haar best wilden helpen. Hierdoor trokken nogal wat mensen zich terug uit haar netwerk en kwam er nog meer neer op mij.
En ik hou van haar en ik snap dat het niet leuk is om op deze manier oud te worden, maar het is best moeilijk om het nog een beetje leuk te hebben met iemand die alleen maar klaagt en zucht, die alleen maar met zichzelf bezig is en in elke vorm van thuishulp een complot ziet om haar te pesten.
'Ze is eenzaam, er is sprake van groeiende ontreddering'
Ze is typisch zo'n geval dat nog een prima leven had kunnen hebben in het wegbezuinigde bejaardenhuis. Niet slecht genoeg voor een verpleegtehuis, maar eigenlijk ook niet meer in staat om thuis te wonen, zelfs niet met de geweldige dames van de thuishulp. Ze is eenzaam, er is sprake van groeiende ontreddering. Er komt dus veel op mij neer. Het aanvragen van een alarmknop, het regelen van attributen uit de thuiszorgwinkel, het zoeken naar een nieuwe motor voor het stokoude hooglaagbed dat ze per se wil houden, het bidden en smeken bij het thuiszorgloket, de vele ritjes naar de huisarts en de specialist – er gaat ontzettend veel tijd en energie in zitten.
Mijn leven is de afgelopen jaren stukje bij beetje opgegaan aan haar een beetje gelukkig maken, of toch tenminste veilig en verzorgd houden. Mijn moeder is nu bijna 89 en in de tussenliggende jaren ben ik ontelbare keren in de auto gestapt om haar te helpen met een vastgelopen afstandsbediening of een zoekgeraakte bril, om scherven op te ruimen van iets dat ze had laten vallen of om te controleren of de kachel het nog doet, omdat ze het koud heeft. En ook regelmatig voor niets, vanwege loos alarm.
'Als ik haar naam in mijn telefoon zie verschijnen, is mijn eerste reactie schrik: 'Wat nu weer?'
Elke keer ging dat af van tijd met mijn gezin of tijd voor mezelf. Ik denk niet meer: 'Oh leuk, mama', als ik haar naam in mijn telefoon zie verschijnen, mijn eerste reactie is schrik: 'Wat nu weer?' Ik durf haast geen afspraken uit de buurt meer te maken, al voor corona zijn we drie jaar op vakantie in Nederland gebleven om snel bij haar te kunnen zijn. De zorg voor haar beheerst mijn hele leven. Ik wil het volhouden omdat ze ook altijd goed voor ons heeft gezorgd, maar ik kan soms ook verlangen naar de tijd dat ze er niet meer zal zijn en daar schaam ik me voor.
Wat wringt, is dat al mijn inspanningen zo weinig opleveren. Ik denk niet dat mijn moeder daar iets aan kan doen, een TIA heeft het een en ander beschadigd in haar hoofd en misschien is haar hele manier van denken wel anders dan eerst geworden. Maar het is zwaar, om het nooit goed te doen, om haar nooit meer blij te zien.
'Ze verwacht van de fysiotherapeut aan huis dat die haar benen voor haar beweegt, dat zegt alles'
Soms probeer ik haar moed in te praten, dat is te vergelijken met trekken aan een dood paard. Ze heeft ook natuurlijk niet veel meer om naar uit te kijken. Maar ze doet ook echt niks meer om er nog iets van te maken. Zelfs wat oefeningen doen is haar teveel, ze verwacht van de fysiotherapeut aan huis dat die haar benen voor haar beweegt, dat zegt alles. Goed beschouwd heeft ze gewoon zichzelf opgegeven. Maar ze is wel boos op anderen, die haar volgens haar in de steek laten.
Soms laat ik het gewoon maar helemaal over me heen komen, ze heeft ook recht op haar gevoelens. Dan luister ik naar al het leed in haar leven en knik ik en denk ik intussen aan andere dingen. Ik heb het allemaal al duizend keer gehoord, hoe vreselijk alles is. Enig relativeringsvermogen heeft ze niet meer, dat is in de afgelopen jaren ook verdampt.
Haar wereld is heel, heel klein en dan kan zelf een kapotte lamp die niet onmiddellijk wordt vervangen al een drama worden. Zodat het vaak makkelijker is maar weer in de auto te stappen dan nog zes van haar telefoontjes aan te nemen, over hoe erg het is dat van de zeven lampen in de keuken eentje het niet meer doet.
'Het is zo moeilijk om me verantwoordelijk te voelen voor het geluk van een oude dame die gewoon niet meer gelukkig is'
Ik word er heel verdrietig van, om haar zo te zien aftakelen. Ooit was ze een trotse, opgewekte vrouw. Nu is ze alleen nog maar ontevreden en verongelijkt. En ben ik alleen nog maar moe. Het is zo moeilijk om me verantwoordelijk te voelen voor het geluk van een oude dame die gewoon niet meer gelukkig is en ook geen moeite meer doet om nog een sprankje geluk te zoeken. Het zuigt me helemaal leeg. Ik wil en zal haar niet aan haar lot overlaten, maar tegelijk hoop ik dat het niet meer heel lang zal duren en ik ooit mijn leven weer terug zal krijgen. Maakt dat een slechte dochter van me? Zo voelt het wel."
Foto (c) Getty Images. Om privacyredenen is de naam van Tessa gefingeerd
Elke week het laatste nieuws ontvangen in je mailbox? Het beste van Nouveau.nl, Máxima en cultuur voor leuke vrouwen met stijl. Schrijf je in