Koning Willem-Alexander biedt excuses aan voor slavernijverleden

Het was een beladen moment in het Oosterpark in Amsterdam, de langverwachte speech van koning Willem-Alexander ter gelegenheid van Keti Koti. En hij schreef er geschiedenis mee, als eerste vorst die excuses heeft aangeboden voor het slavernijverleden, in een opvallend persoonlijke toespraak.

Excuses

"Vandaag sta ik hier voor u. Als uw koning en deel regering maak ik vandaag deze excuses zelf", zei de koning. "Ze worden door mij met hart en ziel intens beleefd."

BrunoPress/Patrick van Emst

"Maar voor mij is er daarnaast nog een andere persoonlijke dimensie.

Slavenhandel en slavernij worden erkend als een misdaad tegen de menselijkheid. De stadhouders en de koningen van het Huis van Oranje-Nassau hebben hier niets tegen ondernomen. 

Ze handelden binnen het kader van wat toen wettelijk geoorloofd werd geacht. Maar het slavernijsysteem illustreerde het onrecht van die wetten." 

BrunoPress/Patrick van Emst

"De Tweede Wereldoorlog heeft ons geleerd dat je je niet tot het uiterste achter wetten kunt verschuilen wanneer medemensen tot beesten worden gereduceerd en aan de willekeur van machthebbers zijn overgeleverd. 

Op een gegeven moment groeit de morele plicht om op te treden. Temeer daar slavernij hier in Europees Nederland strikt verboden was. Wat in de koloniën en in de handel overzee normaal werd gevonden en op grote schaal werd gepraktiseerd en aangemoedigd, was hier niet toegestaan. Dat wringt."

BrunoPress/Patrick van Emst

"Het onafhankelijke onderzoek waartoe ik heb besloten, zal méér licht werpen op de precieze rol van het Huis van Oranje-Nassau in de koloniale geschiedenis en de slavernij. Maar voor het overduidelijke gebrek aan handelen tegen deze misdaad tegen de menselijkheid, vraag ik vandaag, op deze dag dat we samen het Nederlands slavernijverleden herdenken, vergiffenis.

Ik realiseer me heel goed dat lang niet iedereen dezelfde gevoelens heeft bij deze herdenking. Er zijn ook inwoners van Nederland die het aanbieden van excuses zo lang na de afschaffing van de slavernij overdreven vinden. Zij ondersteunen echter in overgrote meerderheid wél de strijd voor gelijkwaardigheid van alle mensen, ongeacht kleur of culturele achtergrond.

Daarom wil ik u vragen: stel uw hart open voor al die mensen die hier vandaag niet zijn, maar die wél samen met u willen werken aan een samenleving waarin iedereen volwaardig kan meedoen. Respecteer dat er verschillen zijn in beleving, achtergrond en voorstellingsvermogen. 

Tijdens de gesprekken die de Koningin en ik hebben gevoerd met nazaten van tot slaaf gemaakten, zei een van hen: “we moeten los van de verkramptheid. Fouten maken mag.” Iemand anders zei: “laten we het ongemak omarmen.”

Er is geen blauwdruk voor het proces van heling, verzoening en herstel. We betreden samen nieuw gebied. Laten we elkaar steunen en vasthouden!"

ANP

In december bood premier Mark Rutte al formeel excuses aan voor de misdaad tegen de menselijkheid ('Een ronduit beschamende episode') tijdens een toespraak in Den Haag. "Ik bied excuses aan voor het handelen van de Staat in het verleden, postuum aan alle tot slaaf gemaakten die wereldwijd hebben geleden, hun nazaten in het hier en nu." En: "We zetten een komma, geen punt."

'Ketenen gebroken'

BrunoPress/Patrick van Emst

Keti Koti is Sranantongo voor 'ketenen gebroken'. Je spreekt het uit als 'kittie kottie'. Op deze dag wordt het afschaffen van de slavernij in Suriname en de Caraïbische eilanden herdacht en gevierd. Die gebieden waren destijds koloniën van Nederland. Onder Nederlands bewind werkten honderdduizenden tot slaaf gemaakten op plantages in de Nederlandse koloniën. 

Tot slaaf gemaakten niet meteen vrij

BrunoPress/Patrick van Emst

Hoewel de slavernij per wet werd afgeschaft op 1 juli 1863 moest een groot deel van de tot slaaf gemaakten nog tien jaar doorwerken op de plantages, om de 'schade' van deze maatregel voor plantagehouders te beperken. Daarom duurde de slavernij voor velen voort tot 1873, nu 150 jaar geleden.

Herdenkingen

ANP

In heel Nederland, maar ook in het Caraïbische deel van het koninkrijk en in Suriname, worden herdenkingen en vieringen georganiseerd.

BrunoPress/Patrick van Emst

Koningin Máxima had zich even verdiept in het event: blauw is een Surinaamse rouwkleur, volgens fashion detective Josine van Modekoningin Máxima. HM was tijdens de ceremonie en toespraak zichtbaar geëmotioneerd.  

BrunoPress/Patrick van Emst

De belangrijkste herdenking had plaats bij het Nationaal monument slavernijverleden in het Oosterpark in Amsterdam, waar de koning heeft gesproken. 

BrunoPress/Patrick van Emst

Na afloop van zijn speech kreeg ZM een staande ovatie. Ook de bezoekers van het Keti Koti Festival op het Museumplein begroetten de woorden van Willem-Alexander met gejuich en applaus. Honderden aanwezigen keken via schermen live mee naar het officiële gedeelte van de herdenking.

Elke week het laatste nieuws ontvangen in je mailbox? Het beste van Nouveau.nl, Máxima en cultuur voor leuke vrouwen met stijl. Schrijf je in