FREDERIQUE (53) had nooit lang stilgestaan bij haar oude dag. Maar nu ze het aftakelingsproces van haar oude buurvrouw van dichtbij meemaakt, is de schrik haar om het hart geslagen.
‘Toen ik het mijn vriendinnen vertelde, waren ze bijna allemaal flabbergasted. ‘Jij?! De vrouw die altijd alle argumenten vóór het krijgen van kinderen weghoonde, wil nu alsnog moeder worden? Van kinderen die al helemaal klaar zijn? Alleen maar omdat jij niet eenzaam en alleen wil eindigen?’ Ze noemden het puur opportunisme.
Mijn beste vriendin begreep het gelukkig wel. Zij heeft lang bij mij om de hoek gewoond en kent mijn buurvrouw daardoor ook redelijk goed. Heel af en toe gaat ze nog weleens bij haar op bezoek en telkens weer is ze geschokt over wat ze aantreft. ‘Dit kán toch gewoon niet,’ zegt ze dan. ‘Zo wil je toch niet oud worden?’ Inderdaad, dat wil je niet. Je wil niet volledig aan je lot worden overgelaten als je eigenlijk niet meer voor jezelf kunt zorgen.
OUDERDOM
Had ik dat dan niet eerder kunnen bedenken? Nee, dat denk ik eerlijk gezegd niet. Ik ben namelijk nog nooit op zo’n afschrikwekkende manier met de ouderdom geconfronteerd. Mijn beide ouders zijn relatief jong overleden, lang voordat ze écht bejaard waren.
Mijn opa en oma van moederskant zijn wel heel erg oud geworden, maar dat heb ik nooit als iets problematisch ervaren. Misschien was ik te jong of er te weinig bij betrokken om te zien hoe het werkelijk was, maar in mijn ogen waren hun laatste jaren heel kalm en vredig, ondanks het feit dat hun wereld door al hun gebreken heel klein was geworden. Ik herinner me hen als dankbare en liefdevolle mensen die altijd blij waren als je langskwam en zich nooit beklaagden over wat dan ook.
NANCY
Hoe anders is Nancy, mijn buurvrouw. Als ik haar tegenwoordig in de hal van ons appartementengebouw tegen het lijf loop, kijkt ze me paniekerig aan en begint ze meteen te jammeren: het gaat zo slecht met me, iedereen doet naar tegen me, dit deugt niet, dat is niet goed. En altijd heeft ze wel een hulpvraag. Ga ik nog naar de slager? Kan ik even naar haar fornuis kijken, want dat doet zo raar? Kan ik misschien een touw vastknopen aan de brief van het ziekenhuis? Met alle geduld die ik op kan brengen, sta ik haar te woord en voldoe ik aan haar wensen. Maar het kost me steeds meer moeite. Het zijn meestal klusjes van niks, maar haar dwingende manier van doen en haar slachtoffergedrag roept weerstand bij me op, hoe zielig en zwak ze ook is.
Ik merk dat ik haar begin te mijden, soms zelfs de deur niet opendoe als ze bij me aanbelt. Maar ook dat geeft me een slecht gevoel. Over mezelf. Want je kunt zo’n oude eenzame vrouw toch niet in de steek laten?
Als ik aan Nancy denk, en geloof me, dat is héél vaak, word ik telkens weer getroffen door het gigantische verschil tussen mijn grootouders, voor wie de ouderdom een natuurlijk proces leek, en haar, voor wie de ouderdom één lange lijdensweg is. Tegelijkertijd verbaast het me niet. Want mijn grootouders hadden iets wat Nancy niet heeft: elkaar én kinderen.
VANGNET
Ik weet heus wel dat dit niet alles verklaart, dat het vast ook wel een karakter- of gelukskwestie is, maar als ik me afvraag wat Nancy’s lot zou kunnen verlichten, is het antwoord toch: één of meerdere personen die innig van haar houden en vanuit die liefde bereid zijn om voor haar te zorgen, zodat zij zich kan ontspannen in het vertrouwen dat alles onder controle is, wat er ook gebeurt. En dat is, in het geval van oude mensen, toch vooral de definitie van kinderen, niet? Dat ik dit nog eens zou zeggen. Als iemand een paar jaar geleden met deze redenering bij mij was aangekomen, had ik hem, nadat ik was bekomen van mijn totale verbijstering, haarfijn gezegd hoe schandalig ik het vond om je kinderen met die verantwoordelijkheid op te zadelen. Dat kon je ze toch niet aandoen? Zorg gewoon lekker zelf voor een vangnet! Ik vertrouwde er volledig op dat ik te allen tijde zou kunnen terugvallen op het netwerk van vrienden en vriendinnen dat ik in de loop van mijn leven had opgebouwd. Ik was trots op mijn zelfgecreëerde familie. We gingen voor elkaar door dik en dun. Ik maakte me geen zorgen. Ik zou echt nooit in de steek gelaten worden.
VRIENDENKRING
Ik denk dat Nancy dit, pak ’m beet, vijftien jaar geleden misschien ook zou hebben beweerd. Niemand was zo sociaal als Nancy. Toen ik net naast haar was komen wonen, viel me direct op hoe groot en gemêleerd haar vriendenkring was. Ze deed elke dag wel iets met een vriend of vriendin en gaf ook regelmatig etentjes en feestjes bij haar thuis. Dat juist Nancy moederziel alleen zou eindigen had ik echt nooit kunnen bedenken.
Wat precies de oorzaak is, hebben de artsen nog niet kunnen vaststellen, maar Nancy veranderde ineens vrij snel. Haar vrolijkheid en enthousiasme doofden uit, boosheid, pessimisme en somberheid kwamen ervoor in de plaats. Fysiek ging ze evenredig achteruit. Ze vermagerde, werd strammer en kreeg overal pijn. Binnen korte tijd draaide alles in haar leven om haar mentale en lichamelijke ongemakken. En dat maakt je natuurlijk geen bijzonder prettig gezelschap. Veel van haar oude vrienden zijn overleden, anderen zijn ziek, maar de vrienden die nog wel in staat zijn langs te komen, laten het volledig afweten. En dat kan ik me eigenlijk heel goed voorstellen.
KINDEREN
Als Nancy kinderen had gehad, dan had die enorme, zuigende negativiteit misschien geen vat op haar gekregen. Haar kinderen zouden alles in het werk hebben gesteld om een goede diagnose en behandeling voor hun moeder te krijgen. En ze hadden haar al lang van haar slecht onderhouden, koude woning naar een comfortabele verzorgingsflat verhuisd. Kinderen gaan immers door waar andere mensen hun schouders ophalen en denken: nou, dan zoek je het toch lekker verder zelf uit. Ik weet het, ook mét kinderen ben je niet verzekerd van een onbekommerde oude dag, maar toch ben ik er inmiddels van doordrongen dat ze de kansen daarop sterk vergroten.
Of ik me dit eerder had willen realiseren? Geen idee. Ik denk niet dat het had uitgemaakt voor mijn beslissing om kinderloos te blijven. Je maakt uiteindelijk toch een afweging: een vrij leven tegenover twintig jaar lang moederen en heel misschien een paar jaar ouderenzorg – als je al het geluk hebt dat je oud mag worden. Mijn jongere ik zou waarschijnlijk het risico er op een gegeven moment alleen voor te komen staan, toch voor lief hebben genomen.
Mijn huidige ik daarentegen... Telkens als ik Nancy voorbijzie schuifelen, elke dag krommer, elke dag strammer, als ik haar klagerige stem hoor, als ze me in het voorbijgaan wanhopig bij de arm grijpt, als ik haar versteende blik zie, word ik overvallen door een verschrikkelijke paniek. Zo alleen, zo eenzaam, zo angstig, dat wil ik niet!
FAMILIE
Door de situatie van Nancy ben ik het vertrouwen in mijn zelfgecreëerde familie kwijt. Zo lang het goed met me gaat, zullen ze er zijn, maar wat als ik hulpbehoevend word? Wat als ik niet meer zo leuk ben?
Het besluit om op zoek te gaan naar een man met kinderen heb ik niet bewust genomen. Ik merkte gewoon ineens dat ik bij het afstruinen van de datingsites vooral lette op het feit of een op het eerste gezicht geschikte man wel of geen kinderen had. En dat ik hem in het tweede geval meteen afschreef. Oké, dacht ik toen, ik wil dus een man met kinderen. Natuurlijk realiseer ik me dat ik dan nog jarenlang zal moeten investeren om iets van een band met die kinderen te krijgen en dat zelfs dan niet gezegd is dat die sterk genoeg is om te kunnen rekenen op enige vorm van zorg op hoge leeftijd. Maar het is het proberen waard, toch?’
De naam in dit artikel is gefingeerd.
Elke week het laatste nieuws ontvangen in je mailbox? Het beste van Nouveau.nl, Máxima en cultuur voor leuke vrouwen met stijl. Schrijf je in
- Getty Images