Kröller-Muller koopt drie futuristische werken

De heropening van het museum kan niet lang meer duren!

Dankzij een bijdrage van de BankGiro Loterij is het Kröller-Müller Museum in staat geweest drie futuristische werken te verwerven.

De aankopen, een kamerscherm van Giacomo Balla, een tekening van Alexander Bogomazov en een schilderij van Jules Schmalzigaug, zijn te zien in de tentoonstelling De futuristische collectie van 20 maart tot en met 9 januari 2022.

Het Kröller-Müller Museum is er trots op het enige museum in Nederland te zijn dat het futurisme als integraal onderdeel van de kunstgeschiedenis in de vaste opstelling kan laten zien.

Kamerscherm van Giacomo Balla

Het museum heeft Paravento  (olieverf op hout, 124 x 115,5 cm, 1916-1917) aangekocht van Giacomo Balla (Turijn, 1871-Rome, 1958). Het is het derde werk dat sinds 2013 van deze Italiaanse futurist is aangekocht.

Het kamerscherm (‘paravento’) is een van de vier overgebleven kamerschermen van Balla, waarvan zich er twee in de collectie van het Kröller-Müller bevinden. In 2015 werd Paravento con linea di velocità (1916-1917) aangekocht. Paravento is een mooi voorbeeld van het futuristische streven naar een nieuwe, eigentijdse vormgeving van het hele leven. De futuristen beperkten zich niet tot de beeldende kunst, maar ontwierpen en produceerden een grote variëteit aan gebruiksvoorwerpen, van meubels en tapijten tot keramiek en boeken en ze hielden zich bezig met reclame, theater, film en architectuur. 

Als geen ander hield Balla (hier een traditoneeel zelfportret) zich bezig met de vormgeving van het dagelijks leven. In de vele objecten die hij ontwierp worden centrale futuristische begrippen als snelheid en geluid uitgedrukt met een grote variatie aan abstracte en ritmische vormen en in ware explosies van vorm en kleur. De toepassingen waren onbeperkt en geen centimeter bleef onbedekt. Dit ‘decorativismo cromato astratto’ (abstract chromatisch decorativisme) was voor Balla een uitdrukking van vrijheid en menselijke creativiteit, wat voor hem avant-garde kunst vooral moest zijn.

Tekening van Alexander Bogomazov

Zoals veel kunstenaars van zijn generatie bewandelde hij een pad van verschillende opeenvolgende stijlen, zoals symbolisme, pointillistisme en Fauvisme. Zijn werk in de periode tussen 1913 en 1916 is puur futuristisch en valt samen met het hoogtepunt van het Italiaanse futurisme, dat Bogomazov kende via publicaties. Het aangekochte Zelfportret is het enige dat Bogomazov in deze periode maakte.

In 2015 en 2016 kocht het museum zes futuristische tekeningen van Bogomazov aan.

Schilderij van Jules Schmalzigaug

Het derde werk is een schilderij van Jules Schmalzigaug (Antwerpen 1882-Den Haag 1917): Expression dynamique d’une motocyclette en vitesse / Dynamische uitdrukking van een snel rijdende motorfiets (olieverf op karton, 73 x 100 cm, 1915). Het gaat hier om een van de meest puur futuristische schilderijen van Jules Schmalzigaug, die wordt beschouwd als de enige echte Belgische futurist.

Een hoogtepunt in zijn nog jonge loopbaan was zijn deelname met zes schilderijen aan de internationale groepstentoonstelling van het futurisme Esposizione Libera Futurista Internazionale, die in april-mei 1914 plaatsvond in de Galleria Futurista in Rome. Ook Giacomo Balla, Carlo Carrà, Gino Severini en Umbertio Boccioni deden hieraan mee.

WikiMedia (c) JoJan - zelf gefotografeerd; photo made at an art exhibition in Mu.ZEE, Ostend, Belgium

Korte tijd later moest hij vanwege het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog terugkeren naar Antwerpen en vervolgens naar Den Haag. Hier maakte hij kennis met Nederlandse en (uitgeweken) Belgische kunstenaars, zoals Georges Vantongerloo en Rik Wouters. In de winter van 1916-1917 nam hij met twee schilderijen en enkele tekeningen deel aan de Tentoonstelling van Belgische Kunst in het Stedelijk Museum in Amsterdam.

Schmalzigaugs werk raakte in de vergetelheid en werd pas in de jaren tachtig van de vorige eeuw herontdekt. In 1986 waren zes van zijn schilderijen te zien op de grote overzichtstentoonstelling van het internationale futurisme Futurisimo & Futurismi in Palazzo Grassi in Venetië. Hij is goed vertegenwoordigd in het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten in Antwerpen, de Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België in Brussel en het Mu.ZEE in Oostende.

Foto's (c) Kröller Müller

Elke week het laatste nieuws ontvangen in je mailbox? Het beste van Nouveau.nl, Máxima en cultuur voor leuke vrouwen met stijl. Schrijf je in