Periodiek vasten: wat is het en hoe (on)gezond is het?

Periodiek vasten is razendpopulair en dat is niet zo gek. Het zou namelijk de nodige gezondheidsvoordelen hebben. Wij vroegen aan een diëtist hoe het nou echt zit.

Allereerst is het belangrijk om uit te leggen wat periodiek vasten precies inhoudt. Tijdens periodiek vasten, kies je ervoor om niet tot weinig te eten tussen bepaalde tijden. Je ontbijt bijvoorbeeld pas om 12 uur en eet niets meer na 8 uur ’s avonds. Er zijn verschillende varianten mogelijk.

Waarom vasten als je wilt afvallen?

Diëtist Wendy Walrabenstein vertelt over het idee achter vasten, namelijk dat je na minimaal twaalf uren níét eten overgaat op vetverbranding. “Normaal gebruiken onze hersenen glucose, maar na de zogenaamde ‘metabolic switch’ gebruiken je hersenen ketonen, die worden gevormd uit vet.” En dat zou dus een positief effect hebben op gewichtsverlies.

Wat is het verschil tussen periodiek vasten en intermittent fasting?

Periodiek vasten is een variant van het populaire intermittent fasting. Er bestaan grofweg vier vormen:

• Time restricted eating, waarbij je bijvoorbeeld 12 tot 20 uur per dag vast en in de overige tijd wel eet.
• Fasting mimicking diet, waarbij je een week veel minder eet (ergens tussen de 600 en 1200 kcal per dag) volgens een bepaald schema. Dit kun je enkele keren per jaar doen.
• Periodiek vasten met varianten als ‘alternate day fasting’ (een dag heel weinig eten en de andere dagen gewoon eten) of ‘5-2 intermittend fasting’ (twee dagen per week vasten en vijf dagen per week gewoon eten).
• Klassieke vastenmethodes, zoals Buchinger-vasten (waarbij mensen zeven dagen en soms ook langer rond de 250 kcal per dag binnenkrijgen via groente- en fruitsappen).

Hoe (on)gezond is periodiek vasten?

Op internet doen allerlei wilde beweringen de ronde over de gezondheidsvoordelen van periodiek vasten. Zo zou het je helpen met gewichtsverlies, maar zou het ook de kans op ontstekingen verminderen en je immuunsysteem een boost geven. We vroegen Walrabenstein hoe dat nu echt zit.



Ze vertelt dat diverse varianten van periodiek vasten op effectiviteit zijn getoetst voor specifieke aandoeningen, zoals hart- en vaatziekten, kanker, diabetes type 2 en obesitas. “Over het algemeen zien we dat mensen van vasten afvallen en verbeteringen laten zien in bijvoorbeeld hun bloeddruk, cholesterol- en ontstekingswaarden.” Ze nuanceert dat het hier echter vaak gaat om kleine of korte studies of om onderzoeken met dieren.

Werkt periodiek vasten op lange termijn?

Ook belangrijk: in studies naar gewichtsverlies blijkt dat er op lange termijn eigenlijk geen verschil is tussen vasten of ‘gewoon’ minder eten. Vooral studies naar bovengenoemde methodes alternate day fasting en time restricted eating laten positieve resultaten zien. Daarbij eten mensen vooral vroeg op de dag. “In de praktijk zien we ook dat vasten voor sommige mensen simpelweg een goede methode is om minder calorieën binnen te krijgen”, voegt Walrabenstein toe.

Wat is de invloed van periodiek vasten op het brein?

Eerder concludeerden onderzoekers van de Radboud Universiteit bovendien dat vasten bepaalde schoonmaakprocessen in het brein kan stimuleren, en dat vasten wellicht gunstig is voor mensen met bijvoorbeeld de ziekte van Alzheimer en de ziekte van Parkinson. Deze onderzoekers geven volgens Walrabenstein echter ook aan dat dit allemaal is gebaseerd op dierstudies of op kleinschalige studies met mensen. Meer onderzoek is dus echt nodig.

Wie heeft (geen) baat bij periodiek vasten?

Ze concludeert: “Als diëtist vind ik de ophef over vasten best groot in relatie tot de wetenschappelijke bewijzen. Natuurlijk kan vasten prima op experimentele basis voor een persoonlijke situatie worden getoetst, maar doe dit altijd onder begeleiding van een diëtist.” Wel is ze positief over bepaalde vastenprogramma’s voor mensen met reuma. Ook hier betreft het kleinere studies die ook al wat ouder zijn, maar die wel laten zien dat vastenprogramma’s zoals de Buchingervastenmethode effectief zijn.



Wel raadt ze vasten af voor kinderen, ouderen en zwangere vrouwen. Voor mensen met een specifieke aandoening kan vasten werken, maar alleen onder begeleiding van een gespecialiseerde diëtist.

Zó val je echt af

Wil je gewoon een beetje afvallen en gezonder worden? Dan raadt Walrabenstein aan om drie keer per dag te eten en geen tussendoortjes te nemen, want die zijn vaak ongezond. En wil je toch proberen te vasten? “Dan is tussen zeven uur ’s avonds en zeven uur ’s ochtends helemaal niets eten al een uitstekende manier om te ‘vasten’. Ik vind dat gewoon eten, maar het is heel effectief!”

Dit artikel heeft eerder op Libelle.nl gestaan.