Marian: 'Mijn man is nu mijn vrouw'

Wat als je partner in het verkeerde lichaam geboren is?

Marians man wilde liever een vrouw zijn, zei hij vlak na hun eerste date. Hij dacht dat hij er genoeg aan had om zich af en toe als meisje te kleden. Daar had zij geen moeite mee. Maar na zeventien jaar besloot hij helemaal vrouw te worden.

“In 1999 zijn we getrouwd, na acht jaar samenzijn. Het was een redelijk klassiek huwelijk. We beloofden elkaar lief te hebben in voor- en tegenspoed. Ik hechtte aan die woorden. Het ging me niet om samenzijn zo lang als het ons uitkwam. Het idee was dat we het voortaan zouden uithouden bij elkaar, en zouden proberen elkaar gelukkig te maken.

Het was ook weer niet zo klassiek dat ik een witte jurk aantrok. Ik droeg een vrolijke oranje jurk. Voor mijn partner, die toen nog als man leefde, maar niets voelde voor een ‘pinguïnjasje’, vroegen we een ontwerpster feestelijke kleding te ontwerpen. Dat werd een glanzende, groene broek met daar overheen een lange mantel. Hij droeg zijn haar altijd in een paardenstaart, en daarin kwam een kanten strik.

'Op een goede avond zei hij: ‘We moeten eens praten'

De jaren daarna was hij in sommige perioden veel bezig met vrouwenkleding en het verzorgen van zijn nagels. Op een goede avond zei hij: ‘We moeten eens praten.’ Ik voelde een lang en ingrijpend gesprek aankomen en antwoordde: ‘Het is al laat, laten we morgenochtend praten.’

De volgende ochtend heeft hij gezegd dat hij in transitie wilde gaan. Ik schrok toch nog. Het besluit hing als een zwaard van Damocles boven ons hoofd, en nu was het zwaard gevallen.

'De veranderingen van man naar vrouw verliepen geleidelijk. Waarom dan meteen weggaan?'

Het was een groot vraagteken voor mij of ik daar gelukkig mee kon worden. Mijn man was heel bang dat ik er meteen vandoor zou gaan. Scheiden is weleens door mijn hoofd gegaan. Maar het was ook weer niet zo dat morgen alles anders zou zijn dan vandaag. De veranderingen van man naar vrouw verliepen geleidelijk. Waarom dan meteen weggaan?

Niet lang daarna heb ik gezegd dat ik niet wist of ik me wel aan mijn huwelijksbeloften kon houden. Dat vond ik wel zo reëel. Ik wilde stap voor stap bekijken hoe het zou gaan. Daarop volgden intensieve weken waarin we veel hebben gepraat. Op het werk was ik er even tussenuit, maar zodra ik thuis kwam hadden we weer zware gesprekken over wie ze was, en wie ze al die tijd was geweest. Ik was een praatpaal voor haar, omdat zij deze kant van zichzelf aan het verkennen was. Na een tijdje heb ik voorgesteld om die gesprekken te beperken tot een uur per dag. Dat gaf lucht.

'Slechts tien procent van de transgenders wil met hormonen en/of operaties het lichaam definitief veranderen'

Ik heb veel steun gevonden bij de zelfhulpgroep (H)erkenning, waar ouders en partners van transgenders ervaringen kunnen uitwisselen. Naar schatting telt Nederland bijna vijftigduizend transgenders, oftewel: mannen en vrouwen in Nederland die voelen dat hun geboortegeslacht niet bij hen past. Ongeveer de helft van hen heeft een relatie. Slechts tien procent van de transgenders wil met hormonen en/of operaties het lichaam definitief veranderen. Hun partners gaan vaak scheiden, zo bleek bij (H)erkenning. Maar lang niet allemaal.

Omdat ik ook nergens een boek over partners van transgenders had kunnen vinden, besloot ik dan maar zelf zo’n boek te schrijven. Ik heb veertien partners van transgenders geïnterviewd en die interviews gebundeld. Het boek heet Een bijzondere liefde. In het boek wilde ik laten zien dat het ook goed kan gaan. Daarom gaan de meeste verhalen over partners die bij hun geliefde bleven. Ze gaan over voor- en tegenspoed in een relatie, over blijven luisteren naar elkaar, respect en vertrouwen hebben.

'Een transitieproces neemt veel ruimte in beslag. Het is daarom belangrijk voor partners dat zij ook hun eigen leven blijven leiden'

Uit de verhalen in het boek kun je voorzichtig wat conclusies trekken: Een transitieproces neemt veel ruimte in beslag. Het is daarom belangrijk voor partners dat zij ook hun eigen leven blijven leiden en bijvoorbeeld met vriendinnen erover praten. Sommige transgenders willen dat niet, bijvoorbeeld uit schaamte. Maar dan wordt het wel erg moeilijk voor de partner. Ook als transvrouwen alle herinneringen aan hun verleden als man willen begraven, kan dat voor de partners pijnlijk zijn. Wie hebben ze dan al die jaren bemind?

Niet zelden wordt seksualiteit lastiger na een transitie. Een transgender kan minder drang naar seks voelen en krijgt een andere geur door de hormoonbehandelingen. Sommige stellen blijven zich wel tot elkaar aangetrokken voelen en experimenteren volop. Anderen zoeken en vinden intimiteit in andere vormen. En natuurlijk zijn er ook stellen die na een geslachtsverandering van een van beiden, van elkaar scheiden.

'Ik was in de war over mijn eigen identiteit. Zou ik lesbisch kunnen worden?'

Ook mijn vrouw is vrouwelijke hormonen gaan slikken en heeft zich laten opereren. Zij lag zielsgelukkig te stralen in het ziekenhuisbed, ook al had ze veel pijn. Ik was blij voor haar, maar ook verdrietig en verward. Ik rouwde dat ik de man verloor met wie ik getrouwd was, ook al kreeg ik er een vrouw voor terug die duidelijk beter in haar vel zat dan voorheen. En ik was in de war over mijn eigen identiteit. Zou ik lesbisch kunnen worden? Daar stond ik voor open, maar nee. Ik voel me nu nog steeds heteroseksueel.

Ik heb tijd nodig gehad om aan alle veranderingen te wennen. Mijn geliefde had vlak na de transitie veel behoefte aan bevestiging, dat ze nu helemaal een vrouw was. Hoe welwillend ik ook was, het kostte minstens een jaar voordat ik haar helemaal – zonder voorbehoud – als vrouw kon zien.

‘Weet je wel wat je je ouders aandoet.’ Dat sneed door merg en been'

Ik heb niet voor haar transitie gekozen, maar zijzelf ervaart het ook niet als een keuze. Meer als een noodzakelijke stap om te kunnen zijn wie ze is. Heel lang heeft ze dat niet durven zeggen. Ze wilde mij en haar ouders niet teleurstellen. Ze was al 41 toen het hoge woord eruit kwam. Des te pijnlijker was het toen iemand op een verjaardag door de kamer schalde: ‘Weet je wel wat je je ouders aandoet.’ Dat sneed door merg en been. Dat was juist het laatste wat mijn vrouw wilde.

Gelukkig hebben we ook veel positieve reacties gekregen, zoals ‘Jullie zien er samen zo stralend uit, jullie passen zo goed bij elkaar’. In Frankrijk op een camping zei een van de bezoekers: ‘Het is wel een stoere vrouw hè?’ Dan ben ik trots op haar, en ook als ze daarna vertelt hoe de vork in de steel steekt, dat ze ook een mannelijke kant heeft en als man is geboren.’

'Door vrienden en familie te vragen om ons geluk mee te vieren, werd het een warm feest'

Anderhalf jaar geleden hebben we bij ons thuis een groot feest gevierd en onze huwelijksbeloften opnieuw uitgesproken. Dat had onze liefde wel verdiend, vonden we. Nu droegen we allebei een jurk. Door vrienden en familie te vragen om ons geluk mee te vieren, werd het een warm feest. Zo geven we ons leven betekenis.

Mijn vrouw is erg dankbaar dat ze mij nog aan haar zijde heeft. Voor mij gold dat ik langer moest nadenken over wat ik zou beloven. Het is een hele verschuiving geweest. We hebben opnieuw moeten uitzoeken wat ons bindt, maar al die tijd ben ik evenveel van haar blijven houden. In de loop der tijd bleek dat ik haar gewoon kan respecteren zoals ze is. De essentie van onze relatie staat nog overeind: dat de ander kan groeien tot een goed mens.”

Foto (c) Getty Images. Dit interview heeft eerder in de printeditie van Nouveau gestaan 

Elke week het laatste nieuws ontvangen in je mailbox? Het beste van Nouveau.nl, Máxima en cultuur voor leuke vrouwen met stijl. Schrijf je in