Bianca Verbeek: 'Een relatie met een narcist begint vaak heel mooi'

'De dag dat ik een boek over narcisme las, viel alles op zijn plaats. Ik herkende zoveel uit mijn eigen leven. Ik heb dit onderwerp daarna nooit meer losgelaten,' zegt Bianca Verbeek (57).

Verborgen narcisten

Verbeek maakt zich sterk voor meer kennis over verborgen narcisme. Ze schreef er boeken en columns over en geeft lezingen. 'Ik wil mensen ervan bewust maken dat dit bestaat. Mensen denken vaak dat narcisten personen zijn die voortdurend over zichzelf opscheppen. Maar je hebt ook verborgen narcisten van wie je het niet zo snel doorhebt. Die zijn veel gevaarlijker. Het kunnen heel rustige, keurige mensen zijn. Maar net als openlijke narcisten kennen ze geen empathie. Ze hebben geen normaal werkend geweten en geen zelfreflectie. Ze zijn zeer manipulatief, maar dat gaat heel subtiel en geraffineerd.'

{{ trans('customs.newsletter_signup.responsemsg') }}

{{ trans('customs.buttons.signup') }}

Vul een geldig emailadres in. {{ errors . email[0] }}

Het verhaal van Bianca Verbeek begint met haar jeugd in Limburg, waar ze opgroeide als enig kind van Rotter­damse ouders. Ze had een hechte band met haar vader. 'Maar mijn moeder was emotioneel afwezig. Zij was een koude ouder. Ze knuffelde mij nooit, ze zei nooit dat ze van me hield. Ze had twee gezichten. Als er mensen bij waren, deed ze lief tegen me. Als we alleen waren, gedroeg ze zich kil. Ik had altijd het gevoel dat ze jaloers op me was, maar ik heb lang gedacht: dat kan niet, een moeder die jaloers is op haar dochter. Totdat ik het jaren later tegen een tante zei. Die antwoordde: 'Kom je daar nu pas achter?''

'Narcisten zijn op zoek naar empathi­sche mensen. Mensen aan wie ze iets hebben, die nuttig voor ze zijn. En dat was ik mijn leven lang, overal.’

'Door mijn moeder kwam ik voor het eerst in aanraking met narcistisch gedrag. In de loop van mijn leven heb ik er vaak mee te maken gehad. In relaties, maar ook in mijn vrienden­ kring en op mijn werk. De relatie met mijn moeder heeft mij daar kwetsbaar voor gemaakt. Omdat mijn moeder mij niet zag, werd ik overdreven empathisch. Ik gaf onvoldoende grenzen aan om maar aardig gevonden te worden. Het gebeurde me elke keer weer dat ik teveel ging doen voor anderen, dat ik me teveel aanpaste aan situaties.'

Bevrijdend

'Een relatie met een narcist begint vaak heel mooi. Er komen cadeautjes, je doet leuke dingen samen. Maar opeens is hij ergens boos over. Je gaat erover praten, maar dat gesprek neemt een draai en uiteindelijk weet je niet eens meer waar het over ging, je weet alleen dat het allemaal jouw schuld is. Ikzelf werd zo gemanipuleerd dat ik in de war raakte en aan mezelf ging twijfelen. Zozeer dat ik mezelf helemaal kwijtraakte. Narcisten beschuldigen je vaak van dingen die ze zélf doen. Je reageert dan verontwaardigd, je verheft je stem en dan zegt de narcist: 'Moet je kijken hoe je reageert, dat is toch niet normaal?' Heel lang wist ik niet wat narcistisch gedrag was. Tot een vriendin tegen me zei: 'Misschien moet je er eens een boek over lezen, want ik herken bij jou dingen die ik zelf in een relatie heb meegemaakt.'

'Nadat ik dat eerste boek over narcisme had gelezen, las ik alles wat los en vast zat over het onderwerp. Ik ging naar lezingen en bijeenkomsten, liep alles af wat er op dat vlak te vinden was en sprak honderden andere gedupeerden. Ik kreeg flashbacks van allerlei situaties en opmerkingen. Dingen die ik had meegemaakt, maar waar ik nooit de vinger op had kunnen leggen. Ik was gaan geloven dat het aan mij lag, maar opeens dacht ik: wacht even, dit heeft een naam. Dat was bevrijdend. Mijn beste vriend is psychiater, onder meer gespecialiseerd in narcisme. Ik ben er ook met hem over gaan praten en hij legde mij veel extra’s uit.'

‘Als ik een leuke man tegenkom, sta ik er voor open - al blijf ik wel alert’

'In situaties waarin je empathie mag verwachten, doen narcisten abnormale dingen. Bijvoorbeeld tijdens een beval­ling, als de persweeën zijn begonnen, zegt zo iemand: 'Hou eens even op, ik ben iets aan het vertellen.' Of: 'Ik heb zo’n honger, ik ga echt even een broodje halen.' Om vervolgens gewoon weg te blijven. Deze personen verpesten ook graag verjaardagen, feestdagen en vakanties. Ik kwam ze ook tegen in mijn werk. Vaak hebben ze al een bepaalde reputatie. Ze gaan over de grenzen van anderen zonder dat iemand ze daarop durft aan te spreken. Voor dit soort personen zijn collega’s niet meer dan poppetjes op de juiste plek. En dat komt op veel werkvloeren voor.'

Karaktermoord

'Op een gegeven moment ben ik situaties gaan opschrijven waarin je kunt belanden als je te maken hebt met een narcist. Dat werd het boek Kwaadaardig en daarna ging de bal rollen. Ik kreeg berichten van wild­ vreemde mensen die zeiden: 'Eindelijk heeft iemand er woorden aan gegeven.' Ik kreeg ook aanvragen voor lezingen. Inmiddels heb ik een praktijk waarin ik mensen begeleid die in aanraking komen met verborgen narcisme en psychopathie. Want veel narcisten zijn eigenlijk psychopaten.'

Bekijk ook

Nicole: 'Jasper heeft mijn zelfbeeld compleet verwoest' | Nouveau

Wat als je onzeker bent en je valt in de klauwen van een dominante narcist? Nicole: 'Jasper heeft mijn zelfbeeld compleet verwoest.'

'Dit werk is voor mij een levensmissie geworden. Maar het is ook weer niet zo dat ik er non­stop mee bezig ben. Ik heb ook nog mijn baan als secretaresse en ik maak tijd om te wandelen en te dansen. Ik hou van Zuid-­Amerikaanse dans: salsa, merengue, bachata. Ik ben ook gek op fotograferen, vooral straat­ en kunstfotografie. Ik heb op dit moment geen partner, maar dat is niet omdat ik het niet meer aandurf. Als ik een leuke man tegenkom, sta ik ervoor open. Al blijf ik wel alert.'

'Ik vind het belangrijk aandacht te vragen voor verborgen narcisme omdat het veel meer voorkomt dan nu wordt gemeld. De meeste verborgen narcisten zijn namelijk niet gediagnostiseerd. Ze maken gedurende hun leven allemaal meerdere slachtoffers. En wat ze aanrichten kan ernstig zijn omdat ze zich vaak schuldig maken aan huiselijk of seksueel geweld of stalking. Hun slachtoffers vormen dus een relatief grote groep, maar zij worden niet geloofd, omdat er karaktermoord op hen is gepleegd. Hun verhalen lijken op een slechte film, maar ze zijn toch echt waar. Ze zijn bijvoorbeeld volkomen geïsoleerd van familie en vrienden en afhankelijk gemaakt door hun narcistische partner, terwijl het tegenover de buitenwereld lijkt alsof dat absoluut niet zo is. Echt, ik kan niets bedenken wat binnen verborgen narcisme niet kan gebeuren.'