Ah oh: er bestaan niet één, maar vijf soorten narcisten – herken jij ze?

Volgens experts bestaan er vijf veelvoorkomende soorten narcisten. Elk type vertoont andere trekken en gedragingen, en weten met welk soort je te maken hebt, kan je helpen om op tijd grenzen te stellen en je eigenwaarde te beschermen.

De grandioze narcist

Dít is de narcist die we allemaal denken te herkennen: luid, arrogant en overtuigd van zijn eigen superioriteit. Ze zoeken constant bevestiging, domineren gesprekken en zijn geobsedeerd door status en uiterlijk. Relatietherapeut Virginia Gilbert noemt ze meesterlijke opscheppers die hun omgeving uitbuiten zonder enige vorm van schaamte, omdat ze vinden dat ze overal recht op hebben.

{{ trans('customs.newsletter_signup.responsemsg') }}

{{ trans('customs.buttons.signup') }}

Vul een geldig emailadres in. {{ errors . email[0] }}

Het beste wat je kunt doen? Wees terughoudend met persoonlijke informatie en laat je niet verleiden tot confrontaties. Je kunt hun ego eventueel ‘voeden’ met veilige, oppervlakkige complimentjes zodat ze zich niet op jou fixeren – terwijl je zelf emotioneel op afstand blijft.

De kwetsbare (covert) narcist

Deze narcist valt minder snel op. Ze lijken verlegen of zelfs onzeker, maar manipuleren subtiel via de slachtofferrol, schuldgevoel en emotionele afhankelijkheid. Volgens therapeut Natalie Moore voelen ze zich net zo superieur als hun grandioze tegenhangers, alleen dragen ze dat niet zichtbaar uit. In plaats daarvan verwachten ze speciale behandeling en raken ze diep gekwetst als ze die niet krijgen.

Hun gedrag komt vaak passief-agressief of manipulatief over. Vooral mensen met pleaser-gedrag lopen risico om vast te komen zitten in dit soort relaties. Het helpt om hun emoties niet automatisch als ‘waar’ aan te nemen, en om je grenzen te blijven bewaken, ook al wekken ze medelijden op.

Bekijk ook

Bianca Verbeek: 'Een relatie met een narcist begint vaak heel mooi' | Nouveau

Ervaringsdeskundige Bianca Verbeek (57) maakt zich sterk voor meer kennis over verborgen narcisme. 'Het kunnen heel rustige, keurige mensen zijn, maar ze hebben geen normaal werkend geweten.'

De communale narcist

Ze lijken oprecht betrokken, maar hun altruïsme is vooral bedoeld om bewondering te oogsten. Ze zetten zich in voor goede doelen, maar niet per se uit oprechte betrokkenheid – eerder om gezien te worden als moreel superieur. Psychotherapeut Chelsey Brook Cole legt uit dat ze vooral willen overkomen als de meest zorgzame of ethische persoon in de ruimte.

Let op: als je je verplicht begint te voelen om hen dankbaar te zijn voor hun ‘goedheid’, kan het zijn dat je onbedoeld in hun narcistische dynamiek bent beland. De sleutel is om alert te blijven op hun motieven, hoe sympathiek ze ook overkomen.

De antagonistische narcist

Deze narcisten zijn competitief, vijandig en wantrouwend. Ze halen anderen naar beneden om zichzelf beter te voelen en zien relaties als een machtsstrijd. Sarcasme, roddels en pesterijen zijn hun instrumenten, en ze zoeken graag de confrontatie.

Laat je niet meesleuren in hun strijd. De neiging om jezelf te verdedigen is begrijpelijk, maar voedt vaak juist hun behoefte aan macht en conflict. Koel en zakelijk blijven is in dit geval de meest effectieve benadering.

De kwaadaardige narcist

De gevaarlijkste vorm: een narcist met antisociale trekken. Manipulatie, agressie, emotioneel of zelfs fysiek misbruik, en een totaal gebrek aan empathie kenmerken dit subtype. Volgens Gilbert raken mensen die met een kwaadaardige narcist samenleven uiteindelijk volledig verwijderd van hun eigen identiteit.

In deze gevallen is afstand nemen vaak de enige veilige oplossing. Het contact verbreken en professionele hulp zoeken kan essentieel zijn om je zelfvertrouwen en zelfbeeld te herstellen.

Let op: narcisme komt in vele vormen en gradaties voor. De vijf types die hier besproken worden, zijn veelvoorkomende benaderingen uit de psychologie — maar geen harde diagnoses. Niet iedereen met narcistische trekken is automatisch een ‘narcist’.