Leeg nest? Zó verandert je relatie als de kinderen uit huis zijn

Na jaren van focus op de kinderen ontdekken partners vaak dat hun aantrekkingskracht voor elkaar is verminderd. Wanneer de kinderen uit huis zijn, kijken veel stellen elkaar aan met de vraag: hebben wij nog wel een verbinding buiten de kinderen? Hoe gaan we de komende dertig jaar samen invullen? Ze willen hun langdurige relatie ook niet zomaar opgeven.’

Aan het woord is relatiecoach Karen Van den Broeck. In haar praktijk ziet zij zowel mannen als vrouwen die in deze fase hun identiteit opnieuw vorm proberen te geven. Ze vragen zich daarbij af: is deze partner degene met wie ik dat wil doen? Ze vertelt over een koppel dat in de loop der tijd steeds verder uit elkaar is gegroeid: ‘De vrouw neemt meer ruimte voor zichzelf en verdiept zich in spiritualiteit. Haar man heeft daar niet zoveel mee. Wanneer het gezamenlijke doel – het zorgen voor de kinderen – wegvalt, blijken ze voor elkaar al lang niet meer degene op wie ze ooit verliefd werden. Op zich is dat niet erg, maar om bij elkaar te kunnen blijven moet er wel iets voor in de plaats komen wat verbindt.’

{{ trans('customs.newsletter_signup.responsemsg') }}

{{ trans('customs.buttons.signup') }}

Vul een geldig emailadres in. {{ errors . email[0] }}

Grijze scheidingen

Ruim één op de drie huwelijken eindigt in een scheiding, en een toenemend aantal daarvan betreft stellen van vijftig jaar en ouder. De zoge­naamde ‘grijze scheiding’ (in het Engels klinkt het wat poëtischer: silver divorce) verwijst naar het verbreken van het huwelijk na een langdurige periode samen. Vooral in welvarende landen is een stijgende lijn te zien in deze ‘late’ relatie­ breuken. Opvallend genoeg daalt sinds enige tijd het echtscheidingspercentage en zijn nieuw gesloten huwelijken sinds 1990 stabieler geworden. Maar dat betreft huwelijken van mensen onder de zestig. Het aantal echtscheidingen onder ouderen is recentelijk juist toegenomen. Cijfers van het CBS laten zien dat in 2019 ruim zesduizend zestigplussers een echtscheiding meemaakten. Dat is 14 procent meer dan in 2014. Therapeut Frederique Bicker ziet in haar praktijk dat met name stellen die sterk op hun kinderen gericht zijn geweest, de verbinding met elkaar zijn verloren. ‘Wanneer de liefdesrelatie zwak is, dienen de kinderen vaak als fundament. Zij vormen de verbindende factor. Maar zodra zij uit huis zijn, moeten ouders het weer met elkaar zien te redden.’

‘De kinderen zijn de deur uit, nu gaan we weer alles samendoen, denken mensen vaak. Maar dat is niet vanzelfsprekend.’

Bij elkaar voor de kinderen

De verandering tussen geliefden treedt meestal niet in één keer op, maar wordt gaandeweg zichtbaar. Zo wijst Bicker erop dat jongere kinderen in veel gevallen anders terugkijken op de gezinsdynamiek dan hun oudere broers en zussen. ‘De jongste kinderen geven vaak aan dat de laatste jaren thuis helemaal niet zo gezellig waren,’ vertelt ze. ‘Zij hebben de spanningen tussen hun ouders directer ervaren.’ Dit zijn stellen die al langere tijd botsen, maar die bewust bij elkaar blijven vanwege de kinderen of door de hectische gezinsdynamiek überhaupt niet toekomen aan hun eigen relatie. Wanneer de jongste uit huis is, gaan deze ouders vaak uit elkaar. Of ze scheiden als de jongste nog thuis woont. Voor de betreffende kinderen is dit vaak lastig: ze vragen zich af of hun gelukkige jeugdherinneringen wel kloppen. Of ze voelen zich schuldig dat hun ouders (of een van beide ouders) blijkbaar al lang ongelukkig waren, maar voor hen bij elkaar bleven.

Hoge verwachtingen

GZ-­psycholoog Emmeliek Boost ziet dat veel stellen na het vertrek van hun kinderen even zoekende zijn. Als de verbinding die kinderen geven wegvalt, zijn partners weer meer op elkaar aangewezen. Een belangrijk inzicht dat Boost hierbij meegeeft, is dat niet alles uit de partner gehaald hoeft te worden. ‘De verwachtingen zijn soms hoog. De kinderen zijn de deur uit, nu gaan we weer alles samendoen, denken mensen vaak. Maar dat is niet vanzelfsprekend, je vindt niet alleen maar dezelfde dingen leuk om te doen en hebt misschien andere behoeften.’ Boost benadrukt wel het belang van balans tussen gezamenlijke activiteiten en individuele ruimte. ‘Het kan even zoeken zijn naar nieuwe gemeenschappelijke interesses, en die zijn zeker belangrijk. Maar doe vooral ook dingen los van elkaar.’ Ze raadt aan om alles wat in deze fase de revue passeert, alles wat anders wordt en nieuw is, met elkaar te bespreken. ‘Dan ontdek je niet alleen dat je je van alles in je hoofd kunt halen wat misschien niet nodig is, maar zoek je juist ook die enigszins verloren geraakte verbinding weer op.’

Bekijk ook

Waarom het juist goed is als je je soms eenzaam voelt | Nouveau

Eenzaamheid. Alleen al het woord roept ongemak op. Het klinkt zwaar, stil, verdrietig. Vooral vrouwen die een rijk sociaal leven leiden vinden het moeilijk om toe te geven: ik voel me soms eenzaam. Alsof het een teken van mislukking is. Maar wat als eenzaamheid niet je vijand is maar juist een waardevolle boodschap brengt?

Betere tijden voor je relatie

De legenestfase brengt vaak dus de nodige uit­ dagingen met zich mee als het op je relatie aankomt. Dat kan bijdragen aan het ervaren van een moeilijke tijd en daarmee aan een lege­nestblues, zeker als je de ander niet weet te vinden. Maar er is ook goed nieuws. Stellen die wel bij elkaar weten te blijven, zien hun relatie na het vertrek van de kinderen meestal opbloeien. Een studie uit 2008 van de uni­versiteit van Californië̈ volgde bijna twintig jaar lang honderden ouders van de tijd dat hun kinderen peuters waren tot enkele jaren na het lege nest. De resultaten lieten zien dat stellen na het vertrek van hun kinderen vaak meer van hun momenten samen genoten en een diepere connectie ervoeren. Het huwelijksgeluk nam toe als de kinderen opgroeiden en uit huis waren. Het ging er daarbij niet om dat stellen meer tijd met elkaar spendeerden, maar dat ze meer genoten van de tijd díé ze samen door- brachten. De relatie werd meer relaxed en er was meer tijd voor intimiteit en seks.

‘Leg als de kinderen nog thuis wonen je focus niet alleen op de ouderrelatie, maar ook bewust op de partnerrelatie’

Gedeeld life event

Relatiecoach Karen Van den Broeck bevestigt dit. Ze beschrijft de tevredenheid binnen relaties als een U-curve: hoog aan het begin van de relatie, dalend tijdens de intensieve jaren met kinderen, en weer stijgend wanneer de kinderen uit huis zijn. Het lege nest kan juist een kans bieden voor hernieuwde verbondenheid en groei binnen de relatie. Voor ouders die bij elkaar blijven, is het uit huis gaan van de kinderen een gedeeld life event: net zoals een huwelijk of de geboorte van kinderen beleven zij deze ervaring samen. Dit kan de onderlinge band versterken, in tegenstelling tot andere levens- gebeurtenissen, zoals het overlijden van ouders – wat vaak individueel wordt doorleefd, zo bleek uit onderzoek uit 2020. En weer ander onderzoek, uit 2018, toonde aan dat vaders minder stress in hun partnerrelatie ervaren wanneer zij hun volwassen kinderen als succesvol beschouwen. Voor sommige ouders fungeert het succes van hun kinderen ook als een maatstaf voor hun eigen opvoedingsvaardigheden. Deze studie suggereert dat de stress van moeders afhangt van hoe hun echtgenoten naar hun volwassen kinderen kijken, terwijl de stress van vaders wordt bepaald door hun eigen visie op hun kinderen. Legenestkoppels met minder stress lijken bovendien makkelijker over te stappen van een kindgerichte naar een partnergerichte relatie.

Zo houd je het leuk

Wat doen mensen die na het uit huis gaan van de kinderen hun relatie weer meer gaan waarderen? Wat zijn de sleutels tot een gelukkige relatie in het lege nest? En hoe voorkom je dat je in dat lege nest ontdekt dat je elkaar allang bent kwijtgeraakt? Voorkomen is natuurlijk beter dan genezen! Het best is om er op tijd bij te zijn en te investeren in je relatie. ‘Leg nog als de kinderen thuis wonen je focus niet alleen op de ouderrelatie, maar ook bewust op de partnerrelatie,’ zegt Karen Van den Broeck. ‘Meestal valt het niet eens op als de partnerrelatie is verwaarloosd. Als partners elkaar mama of papa noemen, is dat een teken dat ze elkaar vooral als ouders zien in plaats van partners.’ Onderneem regelmatig iets zonder kinderen, ook als ze nog thuis wonen. Plan bijvoorbeeld alvast een wekelijkse date night voor ze uit huis gaan. ‘Trek tijd uit voor jullie tweeën, ook voor intieme momenten. Zet een slot op de slaapkamerdeur en leer kinderen dat ouders soms alleen willen zijn.’ Begin samen aan iets nieuws, van iets groots als samen een boot kopen tot iets kleins als een nieuwe routine vinden. Samen zoeken naar een gedeelde hobby kan al leuk zijn. Het goede nieuws is dat er in principe in de legenestfase voor een koppel meer ruimte en tijd vrijkomt om iets samen te ondernemen.

Gids voor de ‘lege-nester’

Toen journalisten Deirdre Enthoven (1968) en Dorine van der Wind (1970) hun kinderen een voor een zagen uitvliegen, merkten ze dat ze daar niet goed op voorbereid waren. En een boek over deze aanstaande fase in hun leven bleek er niet te zijn. Dus doken ze samen in de materie en spraken dertig deskundigen en ruim zeventig ouders en kinderen.

Opgedane wetenschappelijke kennis, psychologische inzichten, praktische handvatten en heel veel herkenbare voorbeelden voor de (aankomende) ‘lege-nester’ delen ze nu in hun boek Het lege nest - alles wat je wilt weten als kinderen uit huis gaan. Bijvoorbeeld over afscheid nemen, loslaten, de nieuwe relatie met je kind, en hoe het is voor alleenstaande, co- en stiefouders. Of juist over de kansen, zoals ergens anders wonen, een nieuwe carrière beginnen of zingeving.

Dit artikel betreft een samenvatting van een hoofdstuk uit hun boek. Het lege nest - alles wat je wilt weten als kinderen uit huis gaan ligt nu in de winkel.