Hormoontherapeut Ulla Brouwer: 'Als onze hormonen in balans zijn, zouden we helemaal geen klachten hebben'

Ulla Brouwer is een ervaren psychosociaal therapeut en hormoonadviseur met meer dan 15 jaar ervaring in het begeleiden van individuen, gezinnen en groepen, met als doel mensen te helpen 'om te worden wie je bent'. In haar werk ontmoet ze veel vrouwen met hormonale of overgangsgerelateerde klachten, een onderwerp dat nog altijd onderbelicht is. Toch ervaren talloze vrouwen ongemakken zonder te beseffen dat hormonale disbalans de oorzaak kan zijn – en dat geldt niet alleen voor vrouwen in de overgang.

Hormonen

Volgens Ulla bestaan er veel misverstanden over hormonen. "Soms spreek ik vrouwen van in de zestig met klachten waarvan ze niet begrijpen waar ze vandaan komen. Dan zeggen ze: 'Het zijn niet mijn hormonen, want die heb ik niet meer.' Dat is vaak wat we denken: dat we alleen hormonen of last ervan hebben tijdens de overgang. Maar ze zijn er altijd, van wieg tot graf. Zonder kunnen we niet bestaan."

{{ trans('customs.newsletter_signup.responsemsg') }}

{{ trans('customs.buttons.signup') }}

Vul een geldig emailadres in. {{ errors . email[0] }}

Hormonen spelen een cruciale rol in talloze processen in ons lichaam.  Maar als ze niet in balans zijn, kunnen ze ons behoorlijk dwarszitten.

'Symptomen als opvliegers, stemmingswisselingen, slecht slapen en vocht vasthouden horen er niet 'gewoon bij', maar zijn een teken van onbalans'

De overgang

Een van de grootste misvattingen is dat hormonale klachten 'erbij horen', stelt Ulla. "Tijdens de overgang schakelen hormonen van een hoge naar een lagere productie. Zolang er balans is, ontstaan er geen klachten. Dat geldt voor onze puberteit, maar ook voor de overgang – voor alle fases van het leven. Symptomen als opvliegers, stemmingswisselingen, slecht slapen en vocht vasthouden horen er niet 'gewoon bij', maar zijn een teken van onbalans. Dat geldt ook voor heftige klachten zoals bij PMS, depressieve gevoelens en de woede-uitbarstingen waar vrouwen soms mee te maken krijgen. Sommige vrouwen herkennen zichzelf niet meer tijdens bepaalde dagen van hun cyclus, wat tot veel frustratie kan leiden."

Overigens zijn de heftige of onregelmatige menstruaties die we als tiener kenden vaak een indicatie voor hoe je later de overgang zult ervaren. Als de hormonale balans al verstoord is, is er een grotere kans op klachten tijdens de overgang. Daarom is het belangrijk al op jonge leeftijd aandacht te besteden aan een gezonde hormoonbalans.

Onbegrepen klachten

Ulla legt uit dat slaapproblemen, vergeetachtigheid en concentratieproblemen vaak verkeerd worden gediagnosticeerd, terwijl ze soms gewoon een gevolg zijn van een verstoring in de hormoonhuishouding. Er zijn meer dan 80 klachten die voortkomen uit hormonale onbalans, maar deze worden vaak niet herkend – zelfs niet door professionals.

"Sommige vrouwen krijgen bijvoorbeeld een burn-outdiagnose, terwijl de echte oorzaak een verstoorde hormoonhuishouding is. Met een verkeerde diagnose worden hun problemen niet opgelost", aldus Ulla. In haar werk komt ze veel vrouwen tegen die niet begrijpen wat er met hen aan de hand is. "Ik spreek soms echt wanhopige vrouwen", vertelt ze. "En dat snap ik, als ik hun klachten hoor."

'De bijwerkingen in de bijsluiter zijn eigenlijk signalen van je lichaam die aangeven: 'Ik weet niet wat ik hiermee moet.'

De wetenschap

Een ander probleem is dat vrouwen vaak niet serieus genomen worden als ze hormonale klachten ervaren, bijvoorbeeld door de anticonceptiepil of het hormoonspiraaltje. "De bijwerkingen die in de bijsluiter staan, zijn eigenlijk signalen van je lichaam die zeggen: 'Ik weet niet wat ik hiermee moet.'"

Vrouwen die geen klachten hebben, zeggen vaak: 'Ik heb geen menstruatieklachten, het is altijd op tijd, geen zware bloedingen, geen stemmingswisselingen, alleen soms wat moe.' Ulla benadrukt dat dit zou de norm moeten zijn. Maar helaas is dit voor de meeste vrouwen niet het geval. Door het gebrek aan informatie denken veel vrouwen dat ze hun klachten moeten accepteren, en is er onwetendheid over factoren die je hormonen verstoren.

Daarnaast is veel wetenschappelijk onderzoek gebaseerd op het mannelijk lichaam, waardoor we achterlopen met de kennis over het vrouwelijk lichaam, dat heel anders in elkaar zit. "Als het een man zou zijn die deze klachten had, zouden er waarschijnlijk al lang oplossingen zijn gevonden", stelt Ulla. Er zijn echter positieve ontwikkelingen. "De afgelopen jaren zie ik steeds meer informatie over hormonen op het internet, en er worden steeds vaker symposia en lezingen over het onderwerp georganiseerd. Dit is een mooie ontwikkeling."

'Stress vraagt veel van ons lichaam, wat betekent dat de hormonale productie zich tijdelijk richt op het omgaan met stress, en niet op andere belangrijke processen'

Levensstijl

Onze levensstijl heeft een grote invloed op de balans van onze hormonen. Zo is stress een van de grootste verstoorders van de hormonale balans. Ulla stelt dat het verlagen van stress door middel van voldoende slaap, beweging en gezonde voeding cruciaal is voor het herstellen daarvan. "Stress vraagt veel van ons lichaam, wat betekent dat de hormonale productie zich tijdelijk richt op het omgaan met stress, en niet op andere belangrijke processen", legt ze uit.

Stress ontstaat niet alleen door een drukke agenda, maar ook door ongezonde gewoontes. "Koffie, alcohol en suiker ervaart het lichaam ook als stress", vervolgt ze. "We eten te veel van dit soort dingen, en te weinig voedzame dingen zoals groente en fruit."

Hormoonverstorende producten

Maar niet alleen stress en voeding zorgen voor schommelingen, ook producten waarmee we dagelijks in aanraking komen kunnen van invloed zijn. "Soms verbaast het me dat er niet meer mensen klachten ervaren, omdat onze hormonen iedere dag enorm belast worden."

Het gaat juist om ogenschijnlijk onschuldige producten. "Denk aan nagellak, spray-deos, toiletverfrissers, geurkaarsen, wasmiddelen – eigenlijk alles waarin parfum zit. Deze stoffen verstoren onze hormonen. Het is soms een hele zoektocht, want dan stap je over op een natuurlijke deodorant, maar daarna begin je ook na te denken over je wasmiddel en make-up. Voor veel mensen kan dat best intimiderend zijn." Het leren lezen van die etiketten is ontzettend moeilijk, maar gelukkig bestaan er steeds meer apps waarmee je eenvoudig de etiketten kunt scannen en welke je haarfijn vertellen of een product 'hormoon-proof' is.

Het kost even tijd, maar kleine aanpassingen in ons dagelijks leven, zoals welke wasmiddelen je kiest, kunnen ervoor zorgen dat we minder hormonale klachten krijgen. "Ik had een vrouw die me vroeg naar haar huidverzorging, en toen ik haar vroeg wat ze gebruikte, vertelde ze dat ze gek was op een paar specifieke merken die boordevol zitten met parfums en andere verstorende stoffen. Ze zei: 'Als ik daar mee moet stoppen, dan weet ik niet hoe ik verder moet.' Ik begrijp dat. Het voelt soms alsof je niet weet waar je moet beginnen. Maar ik geloof echt dat elke kleine verandering helpt. Als je merkt dat je je beter voelt, krijg je vanzelf een patroon. Uiteindelijk komt het in je dagelijkse routine, net als tandenpoetsen."

Hormoontherapie en suppletie

Om klachten tegen te gaan is het belangrijk om de hormonale balans te herstellen. Ulla gelooft in een persoonlijke aanpak die begint bij het aanpassen van je levensstijl. "Zorgen dat je voldoende slaapt, gezond eet en stress vermindert. Ook dingen zoals je huidverzorgingsproducten eens onder de loep nemen kan een groot verschil maken", vertelt ze over haar eerste adviezen. Maar soms is er meer nodig, zoals hormoontherapie en suppletie.

"Er bestaan wat we noemen synthetische en bio-identieke hormonen. Dit zijn eigenlijk twee verschillende soorten hormonen en hebben een verschillende werking op het lichaam. Voor bio-identieke hormonen is geprobeerd de hormonen na te maken zoals ons lichaam ze zelf maakt. Dat is de beste vorm om mee aan te vullen en de balans te herstellen. Synthetische hormonen, zoals de anticonceptiepil en het hormoonspiraaltje, die kunnen sneller problemen en klachten veroorzaken." Bovendien heeft het niet op iedere vrouw hetzelfde effect, de een kan er geen nadelen van ervaren terwijl de ander aankomt of huidklachten krijgt.

Een duurzame balans

Om een onbalans te herstellen adviseert Ulla over het gebruik van bio-identieke hormonen indien nodig. Allereerst wordt er gekeken naar welke hormonale klachten iemand heeft. Dit gebeurt vaak middels een speekseltest om de hormoonlevels in kaart brengen, in combinatie met een uitgebreid vragenformulier, zodat Ulla precies weet waar de onbalans zit. Hoe lang je hormoonsuppletie nodig hebt, is afhankelijk van de tekorten die de desbetreffende persoon ervaart. Ieder persoon is uniek, dus het is belangrijk om deskundig advies in te winnen om de juiste behandeling te vinden die bij jou past.

Meestal ziet Ulla een soort sneeuwbaleffect ontstaan, dat wanneer iemand beter begint te slapen, er ook meer energie en behoefte is om gezonder te eten of te gaan sporten. Zo helpen ook de gezondere levensstijl bij het creëren en behouden van de juiste balans. Het is vaak een samenspel van levensstijl en suppletie die voor ieder persoon uniek is dat het recept is om je weer lekker in je vel te voelen en klachtenvrij door het leven te gaan. "Het is nooit te laat om te beginnen en iets te doen aan je klachten en onbalans", benadrukt ze.