Eén op de vijf krijgt ermee te maken: zó voorkom je hersenaandoeningen met je leefstijl

Maar liefst tachtig procent van alle doods­oorzaken staat in verband met onze leefstijl, toont wetenschappelijk onderzoek aan. Datzelfde geldt voor hersenziekten. Het aantal mensen dat getroffen wordt door dementie en vergelijkbare hersenaandoeningen groeit nog steeds, onder meer doordat de gemiddelde leeftijd nog steeds toeneemt. Momenteel is het percentage zo’n twintig procent, dus maar liefst één op de vijf. Het zijn akelige, lastig te voorkomen ziektes – hoewel, lastig te voorkomen... Door alleen al niet te roken of te vapen nemen je kansen ervan gevrijwaard te blijven met sprongen toe.  

Maar ook tegen diverse andere mankementen aan de bovenkamer kun je je wapenen door middel van je lifestyle. Zoals een CVA (cerebrovasculair accident, ofwel: een ‘ongeluk’ (accident) met vaten (vasculair) in de hersenen (cerebrum)). Een CVA kan worden veroorzaakt door een prop of een andere verdikking in een bloedvat in de hersenen, met als gevolg dat de doorbloeding van een bepaald stukje brein wegvalt en afsterft. Een andere oorzaak is een gescheurd bloedvat, ofwel een hersenbloeding, waarbij het wegstromende bloed het brein deels beschadigt. Voordat zoiets gebeurt hebben veel slachtoffers al eens een TIA gehad, een transient ischemic attack. Waarbij ‘transient’ betekent dat het voorval van voorbijgaande aard is, en ‘ischemie’ kan worden vertaald als een verminderde doorbloeding. Van de hersenen, dus, in dit geval. Een TIA duurt vaak niet langer dan zo’n dertig minuten, maar kan ook een heel etmaal aanhouden. Het herstel vindt binnen 24 uur plaats. Zo’n gebeurtenis geeft hoe dan ook aan dat er iets goed mis is met de doorbloeding van de hersenen.

{{ trans('customs.newsletter_signup.responsemsg') }}

{{ trans('customs.buttons.signup') }}

Vul een geldig emailadres in. {{ errors . email[0] }}

Wees goed voor je bloedvaten

Wat heeft je leefstijl met je hersenen te maken? Van alles! Je brein wemelt van de bloedvaten en staat ook via de zenuwen in verbinding met de rest van je lichaam. Bloedvaten kunnen zoals gezegd dichtslibben en knappen. Een te hoge bloeddruk en verhoogde spiegel slecht cholesterol (LDL) en triglyceriden (net als cholesterol een vettige substantie) zijn funest voor je vaten. Goed voor je vaten is, jawel, stikstofmonoxide. Dat klinkt misschien vreemd als je stikstofmonoxide vooral kent als uitlaatgas. Maar in het menselijk lichaam zorgt het goedje voor vaatverwijding. De binnenbekleding van de bloedvaten bestaat uit endotheelcellen, die zelf stikstofmonoxide afscheiden, met die vaatverwijding tot gevolg. Maar daarbij kunnen ze best wat hulp van buitenaf gebruiken. Die kun je zelf bieden door onder andere bepaalde producten te nuttigen, zoals nitraatrijke groente: spinazie, rode biet, bleekselderij en dergelijke.

Door niet te roken of te vapen nemen je kansen van dementie gevrijwaard te blijven met sprongen toe.

Ook bewegen leidt tot die o zo positieve vaatverwijding. Het komt doordat enigszins serieuze inspanning puur mechanisch leidt tot extra frictie – technisch gesproken: schuifspanning – tussen bloed en binnenwand bloedvat. Door die frictie worden de endotheelcellen van de binnenwand geprikkeld om stikstofmonoxide aan te maken. Waar diezelfde wand vervolgens een beetje soepeler van wordt, wat op zijn beurt de doorstroming van het bloed bevordert.

Zitten is een pandemie

Sowieso kun je je lichaam en geest bijna geen groter plezier doen dan door regelmatig te bewegen. Helaas beweegt ‘de mens’ van tegenwoordig veel te weinig. Zitten is zelfs een officiële pandemie. Al in 2012 verscheen in het medische tijdschrift The Lancet een indrukwekkende serie publicaties over de pandemie waar bijna niemand het over heeft. Gewoon wandelen, een stukje fietsen, yoga en vergelijkbare activiteiten zijn al helemaal prima. Matig intensief bewegen, bijvoorbeeld traplopen of gewoon dóórlopen (dus niet slenteren), is helemaal goed. Het mag ook iets meer zijn dan dat, maar dat is niet nodig om een gezondheidseffect te bewerkstelligen. Elke stap telt! Het gaat om vormen van inspanning waardoor je extra endorfine aanmaakt. Als je er bij niet al te lage temperaturen lichtjes van gaat zweten, ben je goed bezig. Endorfine is een zogeheten peptide, een neurotransmitter die pijn en stress onderdrukt. En zo heb je nog een paar van dergelijke ‘gelukshormonen’, zoals oxytocine, dopamine en serotonine; allemaal neurotransmitters die voor ontspanning, genot, rust, hechting, altruïsme, doorzettingsvermogen, zelfvertrouwen en dergelijke zorgen.

Bekijk ook

Waarom je soms zoveel zin hebt in vlees – en soms helemaal niet | Nouveau

Waarom heb je soms zoveel zin in vlees – en soms helemaal niet? Ontdek hoe eiwitten, hormonen en je brein je cravings beïnvloeden.

Ontspanning en rust

Nog zo’n belangrijk thema: ontspanning, contact, geestelijke prikkeling. We zeiden al dat de meeste mensen tegenwoordig veel te veel thuis zitten. Hierdoor hebben ze ook te weinig ‘echt’ contact met anderen. In landen met een warmer klimaat is dat vaak anders. Daar is veel meer straatleven. Zodra het maar even kan gaan mensen er naar buiten om elkaar te ontmoeten. Kinderen scheuren op stepjes over het dorpsplein, zijn aan het voetballen, lopen te kletsen (en als ze wat ouder zijn te paraderen). Maar ook al is het hier een groot deel van het jaar minder mooi weer, we kunnen er nog steeds op uit gaan. Spreek af met iemand, trek desnoods je regenjas aan, en fiets naar de bioscoop of het café (liever geen alcohol, vinden je hersenen niet fijn). Ga sporten. Word lid van een koor of een ander muziekgezelschap dat regelmatig repeteert. Muziek op zich is al supergoed voor het brein! Mocht je even geen tijd of puf hebben om naar buiten te gaan, zet dan een leuke plaat op en begin te dansen, ga puzzelen of speel een potje schaken of dammen met een huisgenoot of de computer. Prikkel die hersencellen, dat houdt ze in conditie. In het verlengde hiervan ligt een goede nachtrust. Goed en genoeg slapen is heel belangrijk voor je brein. Een inkoppertje, misschien, maar probeer er echt op te letten.

Met name depressies worden getriggerd door suiker en, meer in het algemeen, een ontregeld microbioom.

Darm-brein-as

Er valt nog heel veel meer te zeggen over het welzijn van je brein. Zo staat je bovenkamer via de darmbrein-as rechtstreeks in verbinding met je micro bioom: de schimmels, bacteriën en dergelijke in je darmen en daarbuiten. Met elk fastfoodproduct dat je eet, schaad je de kwaliteit van je darmflora. Let ook in dat kader op je consumptie van zoetigheid. Suiker is net als fastfood slecht voor lijf én geest. Met name depressies worden getriggerd door suiker en, meer in het algemeen, een ontregeld microbioom. Wat zoetstoffen betreft, de effecten daarvan op de lange termijn zijn nog onduidelijk. Sommige van die producten lijken negatief uit te pakken voor je gezondheid. Niet weinig mensen krijgen darmklachten van bepaalde zoetstoffen. Die je trouwens niet bepaald helpen om te wennen aan minder zoete smaken. Dat laatste is prima mogelijk, hoor, weten we uit eigen ervaring. Hersenen en leefstijl: boeiende, belangrijke materie, dus. Je leven gaat er met sprongen op vooruit als je een beetje van de hoed en de rand weet. Én als je actief aan de slag gaat met die kennis.