Wil je zien: de mooie spooraffiches van Annette Kleij

Hoe een sassy stagiaire de look & feel van de NS bepaalde.

Annette was nog maar 21 en stagiair bij de NS, toen ze bedacht dat haar taken wel erg suf waren. ,,Laat mij maar een affiche ontwerpen”, stelde ze voor.  Het was het begin van een prachtige carrière waarin ze de beroemdste posters tekende.

,,Een beetje inspiratie en een hoop transpiratie’’, zo typeert Annette Kleij haar werk eind jaren 60 bij de NS in Utrecht, waar ze als eerste vrouw met een vast dienstverband spoorwegaffiches ontwierp.

Grafisch vormgever Annette Kleij (73) kwam op 21-jarige leeftijd als stagiaire bij de afdeling publiciteit van de spoorwegen, in een gebouw naast de Inktpot in Utrecht. Ze volgde toen de kunstopleiding bij Artibus, een voorloper van de Hogeschool voor de Kunsten.

Tekenen

,,Ik heb altijd getekend. Mijn vader schilderde en tekende. Tekenen vind ik erg leuk. Mijn ouders zeiden: Het is goed als je naar de kunstopleiding gaat, maar je mag niet pierewaaien en kunstenaar worden. Je moet een vak leren, zodat je een baan kan vinden’’’, zegt Kleij, die nu in Amersfoort woont.

,,Reclametekenaar van de NS, Jan de Haan, zei: ‘laat maar wat zien’. Ik heb toen het ontwerp gemaakt voor ‘Avondje Uit? Avondretour!’ Ik ben gaan schetsen en kwam op dit idee: een sjiek geklede vrouw die uitgaat. De chef van de afdeling vond het mooi. Het eerste de beste ontwerp was meteen raak.’’

Blikvanger

,,Ik was heel tevreden over het ontwerp. Mooi strak, duidelijk en simpel. Een affiche met een heldere boodschap. Een affiche moet een blikvanger zijn. Meer niet. Er moet niet te veel tekst op staan. Daar hadden we wel strijd over, want de chef wilde veel meer tekst op de affiches. Wij vonden dat dat beter in de folder kon.’’

,,Na de stage kwam ik vast in dienst bij de afdeling publiciteit van de NS, als eerste vrouw. Ik denk dat ik zo’n vijftien tot twintig affiches heb ontworpen. Zoals die van ‘Zonexpres’, een affiche om met de trein op vakantie te gaan naar de Franse zuidkust, of die voor winterreizen naar de sneeuw in Sauerland.’’

,,In die tijd had je nog geen computer, je moest alles met de hand doen. Ik begon altijd met schetsen maken. Je kunt niet wachten op inspiratie, je gaat gewoon aan de gang. Als een schets goed was, ging je die uitwerken. Vervolgens maakte je een werktekening op tekenkarton. De kleuren, de tekst en de vormgeving bedacht ik allemaal zelf.’’

,,Je kan aan mijn ontwerpen goed het tijdbeeld aflezen. Typisch jaren 70, de nadagen van de flower power. Een vrouw in bikini met krullend haar, opspattend water. De bonte kleuren zeggen ook iets over die tijd. Het waren jaren van vrijheid. Ik ging zelf ook voor het eerst samen met een vriendin op vakantie naar Zuid-Frankrijk.’’

Zwanger

,,In 1970 ben ik getrouwd. We gingen toen in Utrecht wonen. In 1973 raakte ik zwanger van ons eerste kind. Ik had graag door willen werken, maar je had toen geen crèches. En mijn moeder had haar eigen besognes. Op zich jammer, want het was een prachtige tijd bij de NS. We hebben ook veel lol gehad.’’

,,Met tekenen ben ik nooit gestopt. Ik maak nu pentekeningen in kleur. Fantasielandschappen met dieren en mensen. Met sommige ben ik wel een jaar bezig. Dat is maar goed ook, want anders hangt ons hele huis vol.’’

Annette's affiches zijn te zien in Spoor van Verbeelding, 150 jaar Nederlandse spoorwegaffiches is tot en met 21 november te zien in het Spoorwegmuseum in Utrecht.

Elke week het laatste nieuws ontvangen in je mailbox? Het beste van Nouveau.nl, Máxima en cultuur voor leuke vrouwen met stijl. Schrijf je in