Kathelijne (53): 'Ik draai op voor mijn akelige schoonmoeder'

‘Ineens zag ik dwars door dat charmante voorkomen heen.’

‘Ik voel me in de val gelokt. Ze zullen het allemaal ontkennen, maar nu ik volkomen klem zit tussen mijn schoonmoeder en de rest van de familie, zie ik steeds duidelijker hoe zorgvuldig die val is opgezet.

Ik zal niet zo ver gaan, te beweren dat het bewuste en boze opzet was, maar het kwam de familie wel ontzettend goed uit dat Marie en ik een klik hadden. Ik herinner me nog precies hoe verheugd Pieter klonk nadat hij me aan haar had voorgesteld: “Ze vindt je geweldig schat. Je wás ook geweldig. Bij haar kun je niet meer stuk!”

'Verliefd als ik was, negeerde ik die eerste signalen volledig'

Ik vond het nogal overdreven. Ik kan me voorstellen dat het prettig is als je nieuwe vriendin in de smaak valt bij je moeder, maar de ophef die hij ervan maakte voelde vreemd, verdacht bijna. Maar ja, verliefd als ik was, negeerde ik die eerste signalen volledig.

Voor mij was Pieter een lot uit de loterij. Na een paar ongelukkig verlopen relaties en ontelbaar veel onbevredigende dates wist ik precies wat er te koop was op de afdeling 45-plusmannen. De hoop dat er nog mannen als Pieter bestonden, had ik bijna opgegeven. Maar ineens was hij daar; vriendelijk, aantrekkelijk én… beschikbaar!

Ik voelde me een enorme geluksvogel dat juist ík hem had gevonden. En dat ik er op de koop toe een heerlijke, grote familie bij kreeg! Drie volwassen dochters die, met of zonder vriendjes, vaak en graag bij hun vader over de vloer kwamen; een vader en een moeder die al meer dan vijftig jaar gelukkig getrouwd waren; twee joviale broers, twee hartelijke schoonzussen en dan ook nog eens een heel stel neven, nichten, ooms, tantes. Wat een rijkdom!

'Als kind was ik grotendeels alleen met mijn moeder'

Mijn leven was tot dan toe schraal geweest op dat vlak. Als kind was ik grotendeels alleen met mijn moeder, nadat mijn vader voor zijn nieuwe liefde naar de andere kant van het land was verhuisd. Af en toe kwam hij mij wel halen voor een logeerweekendje, maar als ik dan zag hoe gezellig hij het had met zijn nieuwe vrouw en kinderen, voelde ik me juist nog meer alleen.

Het gezin van mijn vader was niet het mijne. Mijn heilige voornemen om dan maar zelf zo’n gezin te stichten, liep helaas stuk op verkeerde liefdeskeuzes. Nee, zielig heb ik mezelf nooit gevonden, maar ik heb wel altijd een verlangen gevoeld, als een woestijnbewoner die weleens een oase van de buitenkant heeft mogen aanschouwen, maar er nog nooit binnen is gelaten.

'We delen een grote liefde voor kunst en literatuur en konden daar urenlang over praten'

De familie van Pieter was de oase die zijn poorten wel voor mij opende en ik genoot er met volle teugen van. Geen kans wilde ik missen om mij te wentelen in de warmte en gezelligheid van mijn nieuwe clan. Marie maakte daar handig gebruik van, hoewel ik dat echt niet zo ervoer de eerste jaren. We konden het gewoon oprecht goed vinden samen. We delen een grote liefde voor kunst en literatuur en konden daar urenlang over praten. Ook maakten we samen uitstapjes, naar musea, concerten en lezingen.

'Ik was verguld met al die goedkeurende geluiden, ik hoorde er helemaal bij'

De rest van de familie juichte me vanaf de zijlijn toe. “Wat ontzettend leuk, alles wat je met Marie doet,” zeiden mijn schoonzussen. “Jij bent met stip schoondochter nummer één,” zeiden mijn zwagers gekscherend. “Oma is helemaal opgebloeid door jou,” zeiden mijn stiefdochters welgemeend. Ik was verguld met al die goedkeurende geluiden, ik hoorde er helemaal bij.

Wel verwonderde het me dat ik, buiten haar man Jan, de enige van de familie was die tijd met Marie doorbracht. Als ik Pieter daarnaar vroeg, zei hij: “Ja, maar jij bent dan ook de enige die wil wat zij wil. In haar ogen zijn wij allemaal cultuurbarbaren.” Hij lachte erbij, maar het klonk nogal cynisch.

Twee jaar geleden overleed Jan, heel plotseling. Het kwam keihard aan in de familie. Jan was een echte pater familias. Tijdens de begrafenis werd het door iedere spreker benadrukt: Jan wist altijd wat er speelde in de familie, hij stond voor iedereen klaar, hij was degene die zorgde voor verbinding en die de harmonie waarborgde.

'Voor ons is het echt een zegen dat jij er bent voor oma. Maar ik zou niet in je schoenen willen staan'

Ik weet nog dat ik mij afvroeg waarom dat zo’n thema was en waarom ik er lichtelijk onrustig van werd. Die onrust kreeg zelfs iets van angst toen een van Pieters dochters na afloop onheilspellend tegen mij zei: “Voor ons is het echt een zegen dat jij er bent voor oma. Maar ik zou niet in je schoenen willen staan.” Eén blik op Marie stelde me weer gerust. Hoe zou zo’n hoopje ellende voor moeilijkheden kunnen zorgen?

Ik had me niet sterker kunnen vergissen. Haar tranen waren nog maar nauwelijks opgedroogd of ik kreeg met een heel andere Marie te maken, een veel minder beschaafde Marie. Nog steeds tot in de puntjes verzorgd hoor, daar niet van, en nog steeds netjes in haar woordkeuze. Maar wát ze zei, de passieve agressie die eruit sprak, de steken die ze aan de hele familie uitdeelde; ik wist niet wat me overkwam! Die keurige façade, dat charmante, artistieke voorkomen, die eruditie: ineens zag ik er dwars doorheen.

'Marie bleek een jaloerse, verongelijkte, oordelende en manipulatieve vrouw te zijn'

Marie bleek een jaloerse, verongelijkte, oordelende en manipulatieve vrouw te zijn. Ze leek wel een kind, een ongelukkig kind dat wild om zich heen slaat en alles kapot maakt wat van waarde is. Met Jan was ook de buffer tussen Marie en de rest van de wereld weggevallen. Alles wat Marie dacht, voelde, wilde en eiste, kwam er nu ongefilterd en ongedempt uit.

Ineens begreep ik hoe cruciaal de rol was die Jan al die jaren had vervuld. Geen woord van wat er op de begrafenis was gezegd, was teveel. Met eindeloos veel liefde, geduld en wijsheid had Jan er al die jaren voor gezorgd dat de schade die Marie met haar venijn zou kunnen aanrichten, beperkt was gebleven. Het was volledig aan Jan te danken dat het nest waarin ik geborgenheid had gevonden, überhaupt bestond.

'Ik word ingeschakeld als er een-op-een-contact noodzakelijk is'

Ik zie nu heel scherp in wat voor situatie ik ben beland. De kinderen en kleinkinderen manoeuvreren behoedzaam in een grote boog om Marie heen, in halfslachtige pogingen het haar naar de zin te maken. Ik word ingeschakeld als er een-op-een-contact noodzakelijk is; voor het bespreken van de financiën en de verhuizing naar een kleinere woning, voor een kopje koffie, een wandelingetje en een boodschap. 

En tegenwoordig ook steeds vaker voor het begeleiden van dokters- en ziekenhuisbezoeken. Marie heeft – of verzint – namelijk steeds andere kwalen. Ik ben de enige naar wie ze wil luisteren, beweert de familie dan, voor wie ze nog een beetje respect kan opbrengen. Dat dat allang niet meer zo is en dat ik inmiddels ook stevig te lijden heb onder haar gemene opmerkingen en haar voortdurende gejammer, hou ik voor me. Want ik voel aan mijn water: zodra ik weiger om me nog voor het karretje van mijn man en zwagers te laten spannen, breekt de hel los in mijn geliefde familie – om nog maar te zwijgen van mijn huwelijk…

'Hij heeft mij wel het belangrijkste deel van zijn erfenis nagelaten: de zorg voor Marie'

Ik werd niet in het testament van Jan genoemd, maar hij heeft mij wel het belangrijkste deel van zijn erfenis nagelaten: de zorg voor Marie. Toch verwijt ik hem niets. Ik geloof niet dat hij in mij zijn opvolger zag. Voor hem was het zo natuurlijk wat hij deed, ik denk niet dat hij zich er bewust van was dat de rol die hij had, na zijn dood door iemand zou moeten worden overgenomen. Zijn zoons en schoondochters daarentegen wisten dat wel! Hun neem ik het daarom wél kwalijk dat ze mij nooit hebben gewaarschuwd, mij in de val hebben laten lopen - of gelokt…

Maar ik hou m’n mond en accepteer mijn lot gelaten, want welbeschouwd is de energie die de zorg voor Marie mij kost, een kleine prijs voor het grote geluk dat ik bij deze familie heb gevonden.’



De namen in dit artikel zijn om privacyredenen veranderd. Foto (c) Getty Images, deze aflevering van Openhartig heeft eerder in de printeditie van Nouveau gestaan (c) DPG Media 2021

Elke week het laatste nieuws ontvangen in je mailbox? Het beste van Nouveau.nl, Máxima en cultuur voor leuke vrouwen met stijl. Schrijf je in