Alva Vanderbilt is de smaakmaker van The Gilded Age

'De Amerikaanse Downton' heeft een Nederlands tintje.

The Gilded Age, ook bekend als 'de Amerikaanse Downton', speelt zich af in de New Yorkse society, waar de scheiding tussen oud geld en nouveau riche aan het einde van de 19de eeuw haarscherp werd getrokken.

De serie heeft een Nederlands tintje, in de zin dat een van de hoofdpersonages Agnes van Rhijn (gespeeld door Christine Baranski) heet. En dat is een knipoog naar de Schermerhorns, Vanderbilts (schathemelrijk door spoorwegen en stoomboten) en Stuyvesants die destijds met rijkdom en macht aan de gevestigde orde tornden.

Agnes staat voor oud geld à la de Astors, haar rivaal Bertha Russell voor de nouveau riche van de Vanderbilts. Schrijver Julian Fellowes heeft als inspiratie voor Bertha in ieder geval heel goed gekeken naar Alva Vanderbilt, een formidabele vrouw in alle opzichten.   

Elite enclave

Hij liet niet voor niets de serie voor een deel filmen in de huizen die deze generatie destijds liet bouwen op Rhode Island, zoals ↓ The Breakers, Marble House, The Elms, Chateau-sur-Mer, Rosecliff en Hunter House.

Deze 'zomerhuisjes' zoals ze eufemistisch werden genoemd waren prachtige residenties die officieel dienden om de hitte van het zuiden en de stad te ontvluchten en officieus als doel hadden elkaar de ogen uit te steken.

Ambitieuze Alva

De ster van Rhode Island was in die tijd de eerder genoemde Alva Vanderbilt, geboren als Alva Smith. Ze was als kind al een pittig type dat niets pikte van jongens, slim en ambitieus was. Bovendien was ze een zeer gemotiveerd social climber die alles uit het leven wilde halen.

Met haar ouders zomerde ze in Rhode Island waar ze William Kissam Vanderbilt – kleinzoon van Cornelius Vanderbilt - aan de haak sloeg.

Dankzij haar charmes / talent voor manipuleren erfde William niet de schamele 10 miljoen dollar die zijn broers en zussen kregen, maar de helft van het fortuin van zijn vader. Met 65 miljoen in kas, waren de Vanderbilts zo prompt een van de rijkste stellen van New York. Maar: niet salonfähig, want nieuw geld.

Het kon niet op

Alva en William kregen drie kinderen en dankzij een leger aan personeel had Alva haar handen vrij om de Vanderbiltjes glamour te geven en de society te veroveren.

Het kasteel aan Fifth Avenue – de woning besloeg een heel blok tussen 5th en 52nd Street – doopte ze in 1883 in met een gemaskerd bal voor 1000 gasten.

Alva versus Astor

Dat was weliswaar vulgair in de ogen van de regerende socialite Caroline Astor (oud geld), wat Alva zo ergerde dat ze Caroline populaire dochter Carrie niet uitnodigde voor haar housewarming bal voor 750 gasten.

Het idee dat de debutante het bal van het jaar zou missen was genoeg om Astor naar het vlugzout te doen grijpen. Ze zette haar trots opzij en ging met frisse tegenzin op bezoek bij Alva. Zo kreeg ze alsnog een uitnodiging en maakte op haar beurt de Vanderbilts salonfähig. 

Geld = macht

Alva besefte heel goed dat ze met het geld van de familie snobs kon overtroeven. Werd haar geen loge in de opera gegund? Ze werd de drijvende kracht achter de oprichting van de Metropolitan Opera.

Was een jacht hebben opeens een zwang? Alva moedigde haar man aan het op dat moment grootste privéjacht ter wereld te kopen waar ze mee cruise'ten in de Cariben en mee naar Europa voeren.

Paleis op Rhode Island

Vervolgens werd het tijd voor een 'zomerhuisje' in Newport op Rhode Island. The Marble House, geïnspireerd op de Zonnetempel in Heliopolos, maar dan gróter, werd pal naast het aanzienlijk bescheidenere Beechwood van Mrs Astor gebouwd, om even een punt te maken.

The Marble House kostte miljoenen aan marmer...

... had een eetzaal die geïnspireerd was op de Hercules Salon in Versailles en een balzaal die sprekend leek op de Spiegelzaal van het Franse paleis. Waar je keek, het was gedecoreerd, uitgesneden of verguld.

Om de vijftig kamers te kunnen managen liep een ploeg van 36 personeelsleden rond.

Achter het grote huis liet ze een theehuis in Japanse stijl bouwen waar men niet over uitgesproken raakte.

Een gast omschreef het als volgt: ‘I am waited on by footmen, butlers, maids and chauffeurs. I am treated with a sort of sumptuous consideration, fed delicacies by soft-moving servants, given delicious drinks when suffering from heat and generally coddled and made soft.’

Onafhankelijk esprit

Was het chic om zo ostentatief met rijkdom te zwaaien? Nee, maar dat kon Alva niets schelen. Zoals het haar ook koud liet dat de society geschokt was dat ze in 1895 scheidde van haar al jaren ontrouwe man.

Ze kreeg meer dan 10 miljoen dollar mee, in die tijd een enorm fortuin. Marble House was al van haar, ze kreeg er nog een paar landgoederen bij, want voor Alva was meer altijd méér.

Tweede huwelijk

Suffragette

Oliver stierf onverwacht in 1908, waarna Alva haar belangstelling voor kristallen kroonluchters enigszins verloor. In plaats daarvan werd ze de grote aanjager – zowel financieel als persoonlijk – van de suffragettebeweging in de Verenigde Staten en Engeland.

Ze betaalde de borg van vrouwen die gearresteerd waren, kocht kantoren en financierde organisaties. Opmerkelijk progressief voor die tijd was dat ze er ook vrouwen uit armere wijken, Afro-Amerikaanse en immigrantenvrouwen bij betrok.

Haar laatste château

De laatste jaren van haar leven bracht Alva door in Frankrijk, waar ze het 16de eeuwse kasteel Château d'Augerville liet restaureren en betrok. Aan een beroerte hield ze een gedeelte verlamming over, ze stierf op haar 80ste aan long- en hartfalen in Parijs.

Bij haar begrafenis in New York werd haar kist door uitsluitend vrouwen gedragen. Alva is een tv-serie op zich waard, maar als The Gilded Age te zien is, zul je veel van haar herkennen: Agnes van Rhijn gaat de strijd verliezen, al weet ze dat zelf nog niet.

Foto's (c) Getty Images, Vanderbilt Museum, Vanderbilt Org. 

Elke week het laatste nieuws ontvangen in je mailbox? Het beste van Nouveau.nl, Máxima en cultuur voor leuke vrouwen met stijl. Schrijf je in