Sakina Elkayouhi: 'We moeten minder mierenneuken en meer doen’

Actueel in het debat over meer diversiteit: iemand die er uit ervaring over mee kan praten.

Als Nederlander met een Marokkaanse achtergrond werkt Sakina Elkayouhi (27) in de ‘witte’ mediawereld. Naast journalist is ze consultant op het gebied van inclusie. ‘We moeten woorden niet censureren. Het debat moet gaan over wat daarachter zit.’

Wat is inclusie volgens jou?

‘Niet dat je iemand voorrang geeft vanwege afkomst of kleur, maar vanwege een visie en invalshoek die bijdraagt aan een diversere benadering van verhalen en vraagstukken. Inclusie begint wanneer er niet meer over louter een culturele of andere sociale achtergrond wordt gesproken. Toen ik voor de De Nieuwe Maan werkte, hadden we ellenlange vergaderingen omdat er veel visies en achtergronden waren. Dat is ook waardevol en goed voor de kwaliteit.’

NOUVEAU EN INTERMEDIAIR DRAGEN POWERVROUWEN EEN WARM HART TOE EN WERKEN REGELMATIG SAMEN. DIT ARTIKEL VERSCHEEN EERDER OP INTERMEDIAIR

Wat voor werk doen je ouders?

‘Mijn moeder kwam met enkel basisonderwijs uit Marokko na gezinshereniging. In Nederland gaf ze nog bijles en deed ze kinderopvang. Naarmate er meer kinderen kwamen, zes in totaal, legde ze zich helemaal toe op de opvoeding en het huishouden. Dat vind ik een beroep, met die enorme toewijding en mensenkennis die je nodig hebt. Dat bleek ook met de recentelijke quarantaine, toen ouders ineens weer de hele dag met hun kinderen in de weer waren. Ik ben de oudste, m’n jongste broertje is tien jaar.

‘M’n vader is eindregisseur bij RTL Nederland, hij is met een technische opleiding in Marokko onderop begonnen. Na een lange weg werkt hij nu voor alle RTL-zenders. Hij voelt zich als een vis in het water. Zonder mijn moeder had hij nooit zo hoog kunnen reiken. Je kent het gezegde: achter elke succesvolle man staat een sterke vrouw. Vrouwen zoals mijn moeder die veel opofferen voor bijvoorbeeld hun gezin, worden nog te weinig gezien.’

Heeft hij jouw mediabelangstelling gewekt?

‘Televisie was een belangrijk onderdeel van de opvoeding, met een strenge selectie. Dat betekende dus vooral Nederlandstalige kindertelevisie zoals het Klokhuis en Jeugdjournaal; informatieve programma’s, die we na afloop ook bespraken. Nu doe ik dat nog met m’n vader, maar dan met talkshows of het nieuws. M’n moeder zegt dan: ‘Wij kunnen met jullie samen nooit rustig tv-kijken.’ 

Begeleidt hij je nog?

‘Ik heb een paar keer in m’n jonge loopbaan moeten slikken. Hij stimuleert me om door te gaan. Hij laat me ook zien hoe je een fijn mens kunt zijn. Je kunt jezelf verliezen in het oppervlakkige en concurrentie gedreven mediawereldje. Daar probeer ik me aan te onttrekken, want een goede band met vrienden en vooral familie en m’n eigen onderwerpen volgen, zijn belangrijker dan een prominente carrière.’

Je noemde toen je het over je opvoeding had programma’s van de NPO, waarom niet van RTL?

‘Ik heb de publieke omroep hoog in het vaandel staan vanwege educatie, kwaliteitsjournalistiek en aandacht voor jongerencultuur. Op RTL keek ik alleen Telekids, wat ik overigens ook geweldig vond. M’n vader vindt RTL over de hele linie alerter. Jinek kijk ik ook bij RTL. En het format Beau blijft binnen (programma dat tijdens de coronacrisis vanuit de huiskamer van Beau van Erven Dorens werd opgenomen, red.) was werkelijk geweldig, echte RTL-improvisatie.’

Zijn commerciële omroepen diverser?

‘Commerciële omroepen doen het gewoon. Maar RTL is ook minder uitgesproken over diversiteit, dan brand je je er minder snel aan. In België schreeuwde de publieke omroep van de daken dat hij inclusief wilde zijn, maar maakte dat vervolgens niet waar. Dan hoorde ik uitspraken zoals: ‘We zijn wel divers, want we hebben ook een zwarte op de redactie lopen.’

Je deed onderzoek naar influencers. Zijn er daaronder ook goede makers?

‘Natuurlijk, maar termen als vlogger, influencer, en YouTuber worden vaak stigmatiserend en lukraak door elkaar gebruikt. Ik heb de relatie tussen tv en YouTube onderzocht. Wat op YouTube werkt, werkt niet altijd op televisie. Televisie is een ambacht met een eigen stijl en wetten. Om nieuwe makers van YouTube te trekken, moet televisie drempels verlagen.’

Waarom heb je geen YouTube-kanaal?

‘Schroom? Passieve faalangst of gewoon nog geen tijd voor gehad. Ik heb wel een podcast gehad, maar je moet wat te vertellen hebben om een eigen YouTube-kanaal op te zetten. YouTube is journalistiek gezien een superinteressant medium voor storytelling.’

Heb je geen eigen thema?

‘Ik wil eerst meer inhoud hebben en dan de camera pakken. Ik zou graag een crossmediaal programma maken dat maatschappelijke taboes doorbreekt binnen jongerengroepen. Maar de markt is hard, de vraag is beperkt. En ik moet hier, na acht jaar België, nog een netwerk opbouwen.’

Waarom ging je aan de Vrije Universiteit Brussel studeren?

‘M’n vader ging voor RTL in Luxemburg werken en mijn familie woonde in België. Ik ging vooruit, zij volgden later naar het dorp Overijse. Ik woonde drie jaar in Brussel, het heeft me gevormd. Ik was een dorpsmeisje uit Huizen dat af en toe in Amsterdam kwam. Hier was ik Marokkaans, in Brussel één van de zeer vele nationaliteiten. Het bruist, maar je kunt ook helemaal op jezelf zijn.’

Waarom werkte je korte perioden voor Vlaamse media?

‘Soms waren klussen kortstondig, soms liepen dingen anders dan verwacht. Het was wel boeiend. Bij de Gazet van Antwerpen deed ik dagelijks vanuit de stad verslag voor de website, later werd ik social media-manager.’

Waren er spanningen?

‘In België voelde ik me een dubbel-allochtoon, maar als je elkaars herkomst en frames respecteert en om elkaar kunt lachen, is dat geen probleem. Bij de NTR was er een collega op de redactie, een typische vijftiger, wit en kaal. We maakten altijd grappen over elkaar. Hij noemde mij vaak ‘allochtoontje’, maar had er wel waardering voor dat ik op reportage alle bevolkingsgroepen kon bereiken.’

Is ‘allochtoon’ niet fout?

‘Voor mij niet. Ik gebruik het ook in combinatie met andere duidingen. Ik vind dat het probleem niet in het woord zit. Wat daarachter zit, daarover zou het debat moeten gaan. We moeten woorden niet censureren, we moeten wat minder mierenneuken en vooral meer doen.’

Waarom werk je niet meer bij De Nieuwe Maan?

‘M’n tijdelijke contract liep af. Ik werd gevraagd voor Het Ramadangevoel, dat NTR in mei werd uitgezonden. Maar ik ben vooral geïnteresseerd in bredere onderwerpen rondom inclusie; religie en cultuur zijn er een onderdeel van, maar het is niet alles. Ik wilde iets doen wat me ook meer zou uitdagen.'

Wat wil je wel graag?

‘Het Jeugdjournaal bijvoorbeeld lijkt me fantastisch, dat was als kind al een droom. De redactie selecteert goede onderwerpen en werkt die goed uit. Je zag met corona hoe goed en creatief ze berichtten. Hun ethiek vind ik een voorbeeld voor volwassenennieuwskanalen. Maar ik ben pas afgewezen voor het Jeugdjournaal, helaas.’

Hoe is het om voor je droombaan te worden afgewezen?

‘Helemaal niet erg, afwijzing hoort erbij. De chef vond dat ik te weinig ervaring had met dagelijks nieuws. Het is gewoon een heel lastige arbeidsmarkt. Maar ik kom er wel, alles op zijn tijd.’

Waar ga je de volgende keer solliciteren?

‘Ik moet kiezen tussen artikelen schrijven of televisie. Ik wil graag bij een jeugdprogramma de presentatie doen, met ook redactiewerk. Je moet allround zijn, maar ook expertise opbouwen.’

Je specialismen als influencer, sociale media en popcultuur zijn nogal modieus en niet uniek.

‘Ja, oppervlakkige onderwerpen soms. Maar als communicatiewetenschapper en nog steeds onderzoeker kan ik ze analyseren. In Mediawijsheid komt alles samen. Zo verdiep ik mij nu in de CGI-influencers, computer generated image; robots die op Instagram producten aanprijzen, heel bijzondere creaties en vooral hun makers zijn buitengewoon.’

Mediawijsheid is ook je terrein als consultant. Kan dat naast journalistiek?

‘Zeker! Ik moet ook rondkomen, dus doe ik sinds kort ook adviesklussen, bijvoorbeeld voor bibliotheken. Het was een sprong in het diepe om zelfstandige te worden en je moet een goed verhaal weten te verkopen.’

Is consultancy voor bibliotheken niet beter voor je dan de toch vaak oppervlakkige journalistiek zoals je deed met die straatgesprekjes voor De Nieuwe Maan?

‘Iemand moest met die microfoon voor de camera de straat op en dat ging me goed af. Er lag onderzoek aan ten grondslag, dus zo oppervlakkig was dit niet. Onderzoek is mijn gemene deler. Maar toch is m’n einddoel een eigen tv-programma of doceren in mediastudies. Sowieso is het een lastige keuze voor de komende jaren. Ik wil overal altijd het maximale uithalen, tot de laatste druppel.’

Wie is Sakina Elkayouhi?

1992: geboren in Blaricum, opgegroeid in Huizen

2004 – 2010: Erfgooiers College vwo

2011 – 2014: Vrije Universiteit Brussel – Communicatie en Media Studies

2015 – 2019: freelancejournalist België

2017 – 2018: verslaggever en socialmediamanager bij Gazet van Antwerpen

2019: redacteur en verslaggever De Nieuwe Maan (NTR)

2019 – heden: freelancejournalist en consultant inclusie, mediawijsheid en jeugdcultuur

Opdrachtgevers waren VRT Nieuws, De Morgen, Knack, NRC en De Standaard. Vaste columnist voor cultuuruitgave Rektoverso. Fragmenten van Sakina staan op YouTube.

In 2018 werd Sakina genomineerd voor de Diwan Awards. ‘De Diwan Awards zetten de vaardigheden, het traject of de opmerkelijke acties evenals de goede praktijken in de Belgo-Marokkaanse gemeenschap in de kijker.’