De Koning & de Gouden Koets: hoe nu verder?

Nog even over dat omstreden paneel…

Koning Willem-Alexander heeft vandaag de tentoonstelling ‘De Gouden Koets’ in het Amsterdam Museum geopend.

De restauratie van de koets heeft ruim vijf jaar geduurd, het rijtuig is van vrijdag 18 juni tot zondag 27 februari 2022 te bezichtigen voor publiek.

De gerestaureerde koets wordt door het Koninklijk Staldepartement en de Koninklijke Verzamelingen tijdelijk in bruikleen gegeven aan het Amsterdam Museum voor de expositie.

De Koning opende de tentoonstelling door het eerste exemplaar van het boek ‘De Gouden Koets’ in ontvangst te nemen.

Daarna werd de koning door Judikje Kiers - directeur van het Amsterdam Museum - rondgeleid door de tentoonstelling.

De Gouden Koets staat in een glazen behuizing op de binnenplaats van het Amsterdam Museum waar de koets van dichtbij te bekijken is. In zes omliggende museumzalen rond de binnenplaats vind je honderden cultuurhistorische objecten.

Onder die objecten schilderijen, kostuums en japonnen, spotprenten, foto’s, bewegende beelden en hedendaagse kunstwerken. Ze schetsen een veelzijdig beeld van de geschiedenis, het ontwerp, de restauratie en het gebruik van de Gouden Koets en de discussies uit heden en verleden.

De koning sprak verder nog met betrokkenen. 

De koets ligt momenteel onder vuur vanwege een veelbesproken paneel aan de linkerzijde, de Hulde der Koloniën. Er zijn mensen die er nare sporen van het Nederlandse slavernijverleden in zien en vinden dat het hooguit nog een museumstuk mag zijn. Daar is beslist iets voor te zeggen, zeker met de blik van nu. 

De twee zijpanelen als tekening - de lichte vlek is weerspiegeling van het glas

Aan de andere kant staan historici die verklaren dat het paneel aan de zijkant van de koets niets van doen heeft met slavernij, maar alles met de verering van de Nederlandse Maagd, die het Nederlandse gemenebest representeert. Die maagd is in Nederland op veel meer plekken als standbeeld en afbeelding te zien, ze symboliseert de verpersoonlijking van een stad. De Stedenmaagd Amsterdam is bijvoorbeeld te vinden in de Burgerzaal van het Paleis op de Dam.

'Op het paneel van de koninklijke koets staan zowel allochtone als autochtone personen afgebeeld'

"Op het paneel van de koninklijke koets staan zowel allochtone als autochtone personen afgebeeld, kinderen en volwassenen," zegt Siep de Haan in het Parool. "Ze bieden elkaar tijdens de verering van de Nederlandse Maagd geschenken aan, afkomstig uit Oost- en West-Indië en uit Nederland."

"Nergens staan mensen in kettingen of in gevangenschap afgebeeld, wel staan op het schilderij een belangrijke Indische vorst en enkele Indische hoogwaardigheidsbekleders afgebeeld, die alle eerbetoon krijgen toegewuifd. Kortom, er lijkt geen werkelijk valide reden om dit paneel besmet te verklaren."

Op het paneel aan de voorkant, dat symbool staat voor de toekomst, is rechts een voorstelling te vinden getiteld 'het onderwijs aan het volk' en links 'het recht, dat diegenen uit het volk beschermt, die hulp behoeven: een gekwetste arbeider, een blinde grijsaard, een weduwe en wezen'. Je ziet daarin de onderwijswet terug en en sociale voorzieningen voor ziekte, ongevallen en ouderdom.

Op de achterkant schrijft de muze van de geschiedenis de inhuldiging van Wilhelmina bij in het Boek der Geschiedenis. 

Prinsjesdag 2013

Of de koning nog ooit in de Gouden Koets zal rijden op Prinsjesdag, valt te betwijfelen. Misschien nog één keer om de restauratie eer aan te doen? Meer voor de hand ligt dat Willem-Alexander niemand voor het hoofd zal willen stoten, maar als historicus ook niet zal willen dat dit deel van de Oranje-geschiedenis bij het oud vuil wordt gezet. De kans is dus groot dat de koets een museumstuk zal worden en de Oranjes het voortaan bij een neutraler rijtuig zullen houden.  

Prinsjesdag 1939

De Gouden Koets werd in 1898 door de inwoners van Amsterdam geschonken aan Koningin Wilhelmina, toen zij op 18-jarige leeftijd werd ingehuldigd.

Er werkten meer dan twaalfhonderd ambachtslieden aan de koets. Zo hielpen de weesmeisjes uit het Burgerweeshuis, de huidige locatie van het Amsterdam Museum, mee aan het borduren van de kussens in de koets.

Op 7 februari 1901 werd de Gouden Koets voor het eerst gebruikt bij het huwelijk van Koningin Wilhelmina en Prins Hendrik.

Foto's (c) Brunopress, Getty Images, ANP, Koninklijk Huis

Elke week het laatste nieuws ontvangen in je mailbox? Het beste van Nouveau.nl, Máxima en cultuur voor leuke vrouwen met stijl. Schrijf je in