Overgang? 'Zeg vaker nee tegen Chardonnay'

Voor je het weet is er elke dag een reden om een fles open te trekken.

Na je vijftigste krijg je meer tijd voor leuke dingen. Maar wil je je opvliegers, gewicht en taille in toom houden, zeg dan vaker nee tegen chardonnay, aldus gezondheidswetenschapper Maaike de Vries en gynaecoloog Manon Kerkhof, bekend van het boek 'Ook leuke meisjes worden 50'.

‘Mijn oma lustte geen wijn; dat zou voor mij dus ook beter zijn?’ Elizabeth (54) reageerde geschokt toen we haar vertelden dat haar opvliegers, depressieve gevoelens en overgewicht mogelijk met de overgang, maar in de eerste plaats met haar alcoholgebruik te maken hadden. Zo had ze er zelf nog niet naar gekeken.

Ja, ze dronk elke dag, dat was gewoon haar sociale leven, eigenlijk al sinds haar studietijd. Een wit wijntje bij de lunch met vriendinnen op een zonnig terras. Een paar biertjes met collega’s na het werk. Een fles goede rode wijn bij het eten met haar man en gezellig borrelen met wie er op dat moment was. In de tuin had ze er zelfs een aparte overdekte hoek voor laten bouwen, met loungeset en gashaard, helemaal leuk.

In Nederland drinken drie op de vier vrouwen alcohol, waarvan een op de zes overmatig of zwaar. Daarbij moet je denken aan meer dan veertien glazen per week of minstens een keer per dag een grote hoeveelheid. Hiermee steken vrouwen overigens nog gunstig af bij mannen. Zowel vrouwen als mannen kunnen last krijgen van opvliegers en nachtzweten door overmatig alcoholgebruik. Het is een bekende bijwerking van te veel drinken.

Vrouwen kunnen over het algemeen minder goed tegen drank dan mannen. Als een man en een vrouw dezelfde hoeveelheid drinken op een avond, is de alcoholconcentratie in het bloed bij de vrouw doorgaans hoger. Dit komt doordat vrouwen minder enzymen in de maag hebben om alcohol af te breken, een lager lichaamsgewicht, een hoger vet- en een lager vochtpercentage. In de praktijk leggen we daarom vaak uit dat alcohol en de overgang een ongelukkige combinatie is. Om onderstaande redenen.

Opvliegers

In de eerste plaats dus vanwege de opvliegers. Door alcohol verwijden de vaten zich en hierdoor krijg je het gevoel dat je het warm hebt. Door de bloedvatverwijding gebeurt overigens het tegenovergestelde: je verliest warmte, waardoor je kerntemperatuur daalt.

Toch triggert dit het verwijden van de vaten. Tijdens de overgang kan een enkel glas al een opvlieger uitlokken of ervoor zorgen dat je ’s nachts je bed uit drijft.

Bloedsuiker

Veel alcoholische dranken bevatten snelle koolhydraten die de bloedsuiker een flinke tik geven. Per honderd milliliter bevat port omgerekend drie klontjes suiker van vier gram per stuk. In eenzelfde hoeveelheid likeur zitten ruim zeven klontjes, in bier en rode wijn bijna één klontje en in zoete witte wijn anderhalf. Het omhoogschieten van de suikerspiegel kan ook leiden tot opvliegers.

Slapen

Wie een glas alcohol drinkt voor het naar bed gaan, slaapt eerder in. Het slaapmutsje keert zich echter tijdens de nacht tegen je. Doorslapen wordt lastiger en ook de kwaliteit van slaap neemt af. En dit is precies wat vrouwen in de overgang, die vaak toch al slecht slapen, niet kunnen gebruiken.

Daarbij verandert de lichaamssamenstelling tijdens de overgang, zoals we eerder zagen. Het vetpercentage, dat bij vrouwen dus al hoger is dan bij mannen, neemt verder toe en de percentages spieren en vocht nemen af. Aangezien alcohol oplost in water, neemt de concentratie alcohol in je bloed toe als je drinkt. Je bent dus sneller dronken of aangeschoten als je meer vet of minder spieren hebt. Dit versterkt het negatieve effect van alcohol op de slaap.

Kilo’s

Alcohol is verder een bron van energie: 7 calorieën per gram. Als je een beetje doordrinkt, krijg je in korte tijd dus erg veel calorieën binnen. Een glas bier is goed voor 90 calorieën, een glas rode wijn levert er maar liefst 123, een glas droge witte wijn 101, champagne 115 en een glaasje rum 117. Net als wanneer je boterhammen met pindakaas of een gebakken ei eet, gebruik je een deel van deze energie. Wat over is, slaat het lichaam op als vet.

En daarin zit ’m de crux. Behalve de energie uit voedsel krijgt het lichaam extra energie binnen in de vorm van alcohol. Sterker nog, alcohol doet de trek in voedsel en meer drank toenemen en ontremt. Na drie wijntjes is een plank toastjes met een halve brie zo weg. Daarom heb je na het stappen zin in shoarma met knoflooksaus en friet.

Na een paar drankjes denk je al gauw: dat afvallen komt morgen wel. Daar komt nog bij dat een glas in het ene huishouden een glaasje is en in het andere een halve bloemvaas. Kortom, de kans dat je met alcohol meer energie binnenkrijgt dan je verbruikt, is groot. En daar kom je dus van aan.

Borstkanker

Alcoholgebruik – zelfs al een glas per dag – vergroot de kans op het ontwikkelen of terugkeren van borstkanker, zowel voor als na de menopauze. Twee op de vijf gevallen van borstkanker zouden kunnen worden voorkomen door geen alcohol te drinken. Zelfmedicatie of het leven vieren?

De Gezondheidsraad adviseert in zijn richtlijnen Goede Voeding geen alcohol te drinken of in elk geval niet meer dan één glas per dag. Geen tot weinig alcohol is beter voor de gezondheid. Vijftigplussers luisteren een stuk beter naar dit advies dan jongvolwassenen.

Tegelijkertijd laat onderzoek ook zien dat overmatig drankgebruik juist toeneemt in de oudere groep. Hogeropgeleiden drinken vaker dan laagopgeleiden, en vijftig-tot vijfenzestigjarigen zijn vaker zware drinkers dan dertigers en veertigers.

Een deel van de vrouwen in de overgang gaat dus niet minder, maar juist méér drinken. Stress en depressie spelen hierbij een belangrijke rol, evenals andere klachten die samenhangen met de overgang, waaronder verstoorde slaap en vermoeidheid.

Daarnaast kunnen eenzaamheid, een echtscheiding of een ‘leeg nest’ aanleiding geven om (meer) te gaan drinken. Maar niet alle glazen extra zijn bedoeld om ellende mee weg te spoelen. De overgang is ook een periode waarin veel vrouwen meer tijd krijgen voor zichzelf en voor sociale en andere leuke activiteiten. Etentjes, samen uit, meer op vakantie, feestjes... En voor je het weet, is er dus elke dag wel een reden om een fles open te trekken.

Alcoholvrij dan maar?

Bier, wijn en aperitiefjes zonder alcohol zijn steeds hipper en gebruikelijker. Het voordeel ervan is dat je in elk geval geen alcohol binnenkrijgt. Het is vaak echter wel een suikerrijk alternatief. Het verschilt per merk, maar sommige alcoholvrije biertjes zijn gewoon frisdrank met de smaak van pils. Bovendien houden alcoholvrije alternatieven je drankzucht in stand, net als zoetjes doen met je zin in suiker.

‘Daar zit ik dan met een saaie spa rood terwijl mijn vriendinnen de ene na de andere wegtikken,’ zei een van de vrouwen in onze praktijk. ‘Ik vind er niks meer aan.’ Heel begrijpelijk. We spreken dan ook vaak over het verschil tussen veel, minder en helemaal niets drinken. We gaan je niet vertellen dat je helemaal niets meer mag drinken, maar concluderen wel dat stevig borrelen voor vrouwen in de overgang een geliefde, maar minder geschikte activiteit is. Wil je je opvliegers, gewicht en taille in toom houden, hou dan de kurk op de fles. En zeg dus vaker nee tegen chardonnay.

TIPS OM MINDER TE DRINKEN

• Wat je niet in huis hebt, drink je niet op
• Spreek met jezelf af op welke dagen van de week en op welke uren van de dag je niet drinkt
• Spreek met jezelf af bij welke gelegenheden je niet drinkt (bijvoorbeeld bij lunches buiten de deur, na het sporten of tijdens werkdiners)
• Maak afspraken met je partner over drinken en niet-drinken – als je het samen doet is het vaak makkelijker
• De fles hoeft niet leeg
• Hou een alcoholdagboek bij: waar, wat, hoeveel en waarom dronk je, wat gebeurde er en  hoe voelde je je erbij?
• Hou bij hoeveel je afvalt en hoeveel centimeter taille je verliest door niet meer te drinken
• Als je een glas alcohol drinkt, zorg dat het dan echt lekker is – laat het de alcohol, de calorieën en de eventuele opvlieger waard zijn
• Drink één glas mee en ga dan over op water
• Wissel alcohol en water af
• Onderneem alcoholvrije activiteiten met vrienden
• Zoek zo nodig online hulp, bel of chat met de Alcohol Infolijn voor advies en informatie of maak een
• afspraak met de huisarts

Foto (c) Getty Images. Dit artikel is eerder verschenen in de Nouveau Special Happy 50.

Elke week het laatste nieuws ontvangen in je mailbox? Het beste van Nouveau.nl, Máxima en cultuur voor leuke vrouwen met stijl. Schrijf je in