Manon Uphoff: 'Er zijn steeds vaker lichtere momenten'

Schrijver Manon Uphoff over zingeving, liefde en de niet aflatende drang om door de muren heen te gaan waar je in het leven tegenop knalt.

Schrijven is haar baken in het leven. Al sinds haar vroege jeugd biedt de lite­ratuur haar een weg om de wereld in al zijn schakeringen, van mooi tot beangstigend, te doorgronden. Met haar veelgeprezen in de werkelijkheid gewortelde roman Vallen is als vliegen lijkt er voor Manon Uphoff een nieuwe fase in haar schrijverschap te zijn ingegaan.

Alsof ze alles wat ze eerder maakte (Koudvuur, Begeerte, De Spelers) schreef als opmaat naar die pijnlijke stap terug in haar eigen leven, in een werkelijkheid die ze lang voor zichzelf heeft gehouden. In Vallen is als vliegen vertelt ze over haar traumatische jeugdjaren, waarin zij en haar zussen slachtoffer werden van seksueel geweld. Binnen het gezin met vader, moeder, zus­sen en broers worstelt ze met de ondraag­lijke tegenstellingen van haar bestaan.

Ze schetst daarbij een magische, soms bijna aantrekkelijke wereld; een mysterieus, begeerlijk huis waar fantastische maaltij­den worden bereid, immense kerstbomen worden opgetuigd en veel wordt gelezen en voorgelezen. Er is een bizar soort schoon­heid, er is kunst. Maar ’s nachts verandert de kunstzinnige, ontwikkelde en bij vlagen zorgzame vader die overdag haren kamt en boterhammen smeert in – zoals de schrijfster het noemt - De Minotaurus.

Het jarenlange misbruik vertekent voor Manon Uphoff ingrijpend het beeld van veiligheid, liefde en eigenwaarde. De tra­gische dood van haar oudste (half)zus con­fronteerde de schrijfster met haar eigen pijn en met het feit dat ze er niet langer omheen kon. Dit boek moest geschreven worden.

Wonderbaarlijk hoe hartelijk en vol humor de schrijfster nog altijd is. We hebben elkaar vaker ontmoet voor interviews, jaren voor Vallen is als vliegen. Ze is uiterlijk niets ver­anderd. Ook is ze nog altijd die gepassio­neerde, hartelijke vrouw; intelligent en geestig. Maar de wereld is onherroepelijk anders naar haar gaan kijken.

Als je zulke traumatische ervaringen deelt met de buitenwereld, kom je ineens overal als ‘voor het eerst’ binnen, bijna bloot. Was dat niet zwaar?

‘Toen het boek net uit was, vond ik dat heel erg moeilijk. Inmiddels heb ik er geen moeite meer mee, omdat ik vrij goed kan blokken. Een mechanisme dat ik door de jaren heen wel heb ontwikkeld.’

Je werd in talkshows zelfs geïntroduceerd met dat incestverleden, als een soort etiket.

‘Mensen reageren in eerste instantie heel inhoudelijk en pas later op het feit dat ik het als auteur heb opgeschreven en dat er dus een zekere distantie is ontstaan. Anders had ik het boek ook niet kunnen schrijven. Ik heb ook vaak moeten benadrukken dat ik niet echt de persoon ben die in het boek wordt beschreven. Ik ben een 57-jarige vrouw en niet meer dat meisje van zes, tien en twaalf uit het boek. Mij helpt dat in elk geval om een beetje afstand te nemen. Het is een heel persoonlijk verhaal, maar de versie van mij in het boek is niet de enige versie van mezelf. Er is een heel stuk na die jeugd, een leven waarin ik heel veel heb opgebouwd en dat ik de moeite waard vind.’